متشكل در آمد .
معاويه در دوره خودش مبارزات زيادی با فكر علی عليه السلام كرد ، سب‏
و لعنها بالای منبر برای علی می‏شد . بخشنامه كرده بودند كه در سراسر كشور
اسلامی در نماز جمعه‏ها علی عليه السلام را لعن بكنند . و اين علامت اين‏
است كه علی عليه السلام به صورت يك نيرو و يك سمبل و يك فكر و عقيده‏
و ايمان در روح مردم زنده بود و وجود داشت . اين مرد برای مبارزه با فكر
و روح علی كارها انجام داد ، يكی را مسموم كرد ، سر ديگری را روی نيزه‏
كرد ، اينها به جای خودش ، ولی معاويه يك ظاهری را برای فريب مردم حفظ
می‏كرد . تا دوره يزيد می‏رسد كه ديگر تشت رسوايی ، از بام می‏افتد . و
انصاف اين است كه يزيد از نظر سياست اموی هم يك غلط بود ، يعنی كسی‏
بود كه نتوانست سياست اموی را اعمال بكند ، بلكه كاری كرد كه پرده‏
امويها را دريد . در اين شرايط است كه اباعبدالله نهضت خودشان را آغاز
می‏كنند . حالا مقداری راجع به نهضت ايشان برای شما عرض می‏كنم . مطلبی را
می‏گويم ، شما تامل بفرمائيد ، ببينيد اين طور هست يا نه . همان طور كه‏
كلمات و آيات قرآن از لحاظ لفظی و فصاحت و بلاغت و روانی ، نوعی خاص‏
از آهنگها را به آسانی می‏پذيرد و اين خود ، آيت بسيار بزرگی برای نفوذ
قرآن بر دلها بوده و هست ، انسان وقتی تاريخ حادثه عاشورا را می‏خواند ،
استعدادی برای شبيه سازی در آن می‏بيند . همان طور كه قرآن برای آهنگ‏
پذيری ساخته نشده ولی اين طور هست ، حادثه كربلا هم برای شبيه سازی ساخته‏
نشده ولی

269