نظر براى تحقيق نه تماشاگرى محض

در آيات قرآن مجيد هر دستورى كه به ديدن داده شده است ، مقصود نظر كردن براى تحقيق و شناخت است نه تماشاگرى محض . مانند :

فَلْيَنْظُرِ الْأِنْسانُ مِمَّ خُلِقَ . خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ 1 ( بايد انسان بنگرد در آنچه كه از آن آفريده شده است . او از آبى جهنده آفريده شده است ) 2 اَ فَلا يَنْظُروُنَ اِلَى الْأِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ وَ اِلَى السَّماءِ كَيْفَ رُفِعَتْ وَ اِلَى الْجِبالِ كَيْفَ نُصِبَتْ . وَ اِلَى الْأَرْضِ كَيْفَ سُطِحَتْ 2 ( آيا در شتر نمى‏نگرند كه

-----------
( 1 ) الطارق آيه 5 و 6 .

-----------
( 2 ) الغاشيه آيه 17 تا 20 .

[ 268 ]

چگونه آفريده شده است و به آسمان كه چگونه بالا رفته است و به كوهها كه چگونه نصب شده‏اند و به زمين كه چگونه گسترده شده است .

3 اَ وَ لَمْ يَنْظُروُا فى‏ مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ 1 ( آيا در ملكوت ( جلال و جمال عظمت الهى ) آسمانها و زمين نظر نكرده‏اند ) .

تحريك و تشويق به نظر در حقايق دو قلمرو انسان و جهان در آيات فراوانى ديده مى‏شود : از آنجمله عبس 24 و يوسف 109 و الروم 9 و فاطر 44 و غافر 21 و 82 و محمد ( ص ) 10 و ق 6 . . .