نتيجه آياتى كه در اين مبحث مطرح شده است

باز خواست الهى درباره زعم قطعى است . اين بازخواست شديدتر از

-----------
( 1 ) الجمعه آيه 6

[ 206 ]

مسئوليت درباره ظن و گمان است كه ممكن است ناشى از سهل انگارى و بيخيالى بوده باشد ، در صورتيكه زعم كننده گمان خود را مورد توجه قرار داده و روى آن محاسبه انجام داده است . اين محاسبه دليل آگاهى زعم كننده ميباشد . البته ممكن است زعم در مواردى بوجود بيايد كه راهى جز آن وجود نداشته باشد ، در اين موارد بدون شك زعم كه خود يكى از نتايج اعمال نظر است حجت خواهد بود .