راكد ساختن شناخت بوسيله تقليد و ارتجاع

آياتى كه در ممنوع ساختن شناختهاى تقليدى و جمود در اصول پيش ساخته گذشتگان كه با بروز واقعيات جديد از بين رفته‏اند ، وارد شده است ،

فراوانست . از آنجمله :

1 وَ اِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما اَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما اَلْفَيْنا عَلَيْهِ آبائَنا اَ وَ لَوْ كانَ آبائُهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدوُن 1 ( و هنگاميكه به آنان گفته شد :

-----------
( 1 ) البقره آيه 170 .

[ 155 ]

از آنچه كه خدا فرستاده است پيروى كنيد . آنان گفتند : [ نه هرگز ] بلكه ما از آنچه كه عقايد و رفتار پدران ما بر مبناى آن بوده است ، تبعيت خواهيم كرد .

اگر چه پدرانشان چيزى را تعقل نميكردند و راه هدايت را نميرفتند ) .

2 اَ فَحُكْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَ مَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْماً لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ 1 ( آيا حكم جاهليت را ميخواهند و كيست كه حكم بهترى براى ارباب يقين جز خدا بفرستد ) 3 وَ اِذا فَعَلوُا فاحِشَةً قالوُا وَجَدْنا عَلَيْهِ آبائَنا وَ اللَّهُ اَمَرَنا بِها قُلْ اِنَّ اللَّهَ لا يَأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ اَ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ 2 ( وقتى كه مرتكب فحشاء ميشوند ، ميگويند : پدران خود را مرتكب فحشاء دريافته‏ايم و خداوند ما را به فحشاء امر كرده است . بآنان بگو : خداوند به فحشاء دستور نميدهد ، آيا درباره خدا چيزى را كه نميدانيد ميگوئيد ) .

4 قالُوا سَواءٌ عَلَيْنا اَوَ عَظْتَ اَمْ لَمْ تَكُنْ مِنَ الْواعِظينَ . اِنْ هذا اِلاَّ خُلُقُ الْأَوَّلينَ 3 ( آن تبهكاران گفتند : براى ما مساوى است كه پندى بدهى يا براى ما از پند دهندگان نباشى . ما بهمان اخلاق گذشتگان پاى بنديم ) .

5 قالَ اَ وَ لَوْ جِئْتُكُمْ بِأَهْدى‏ مِمَّا وَجَدْتُمْ عَلَيْهِ آبائَكُمْ قالُوا اِنَّا بِما اُرْسِلْتُمْ بِهِ كافِرُونَ 4 [ آن خود كامگان كه عقيده و رفتار گذشتگان را به رخ پيامبران ميكشيدند ] پيامبر مى‏گفت : اگر چه من براى شما هدايت كننده‏تر از آنچه كه پدرانتان را در مسير آن دريافته‏ايد ، آورده باشم . [ باز به تقليد آن گذشتگان تعصب خواهيد ورزيد ] آنان گفتند : ما به آن رسالتى كه شما فرستاده شده‏ايد كافريم ) .

-----------
( 1 ) المائده آيه 54 .

-----------
( 2 ) الاعراف آيه 28 .

-----------
( 3 ) الشعراء آيه 136 و 137 .

-----------
( 4 ) الزخرف آيه 24 ممنوعيت تقليد بى اساس از گذشتگان در البقره آيه 143 و آل عمران آيه 144 و 149 و المؤمنون آيه 66 و الانعام آيه 71 نيز وارد شده است .

[ 156 ]