5 عمل تحليل

يكى از فعاليتهاى مهم ذهن عمل تحليل است . اين عمل عبارتست از باز كردن يك مجموعه كل و تجزيه آن به واحدهاى تشكيل دهنده آن و بررسى آن واحدها در رسيدن به هدفهاى شناختى و عملى . بعضى از متفكران مانند راسل بقدرى به روش تحليلى اهميت ميدهند كه وقتى از او ميپرسند : « شما از كدامين مكتب فلسفى پيروى ميكنيد ؟ » پاسخ ميدهد : « من هيچ برچسبى ندارم ،

تنها برچسبى كه دارم آتميسم منطقى است » . بنظر ميرسد قناعت به روش تحليلى در شناخت مانند قناعت كردن پرنده به يك بال براى پرواز ميباشد . ما در راه تحصيل شناخت بر روش تحليلى ( آناليتيك ) آنقدر نيازمنديم كه به روش تركيبى ( سنتتيك ) و بهر حال عمل تحليل كه يكى از دو بال پرواز براى وصول به شناخت است ، از سنخ انعكاسات ماشينى ذهن نبوده بلكه يكى از كارهاى اساسى ذهن است كه با اينكه موضوع بر نهاده شده در برابر حواس و ذهن ، يك موضوع كل و مركب از اجزاء است و انعكاس اولى و طبيعى آن موضوع در ذهن همان كل مركب از اجزاء است ، با اينحال عامل تحليل در ذهن ،

به تجزيه و تفكيك آن اجزاء از يكديگر مى‏پردازد و ميتواند هر يك از آن اجزاء را بطور مستقل مورد بررسى قرار بدهد و ممكن است هر يك از آن اجزاء را

[ 92 ]

با مختصات شخصى خود و يا با مختص ارتباطى با اجزاى ديگر مورد تحقيق قرار بدهد .