نوع دوم حيرت پويا و مثبت
اين نوع از حيرت عامل نيرومنديست براى تلاش به ورود در منطقه موضوعى كه درباره آن به حيرت فرو رفته است .
اين حيرت پديده ايست مخلوط از احساس عظمت و جاذبيت در موضوعاتى كه ما فوق اصول و قوانين دانشهاى رسمى است . در اين مقام والاى معرفت تضادهاى مراحل دانش در يك وحدتهاى عالى مرتفع ميگردند .
گه چنين بنمايد گه ضد اين
جز كه حيرانى نباشد كار دين
نه چنان حيران كه پشتش سوى اوست
بل چنين حيرت كه محو و مست دوست
( مولوى ) اين حيرت نه تنها از سنخ شك و ترديد نيست ، بلكه ما فوق علم و آگاهى هائى است كه بجهت محدوديت قلمروى كه دارند ، توانائى اشباع حس اشراف و آگاهيهاى كلى ندارند . در اينگونه حيرت ديدگاه آدمى پهنهاى بيكران است . كه حدود و قيود ماده و ماديات را از افق خود ناپديد ميسازد و يا آنها را آنچنان درخشان و صيقلى مينمايد كه روح انسان در كيفيتى جامع همه كميتها غوطهور ميگردد .
