هدف معقول از شناختهاى تقليدى
اگر احساس گزافه گوئى نبود ، با صراحت قاطعانه ميگفتيم : شناختهاى تقليدى اصلا جزء شناختها نيستند تا با هدف معقول داراى ارزش باشند و با هدف نا معقول بى ارزش معرفى شوند . شايد عدهاى نتوانند اين مسئله را هضم كنند كه شناختهاى تقليدى از سنخ شناختهاى واقعى نيستند .
ولى اين مسئله چه قابل هضم باشد و چه قابل هضم نباشد ، واقعيت
[ 38 ]
همين است كه مطرح نموديم . دليل اين مسئله خيلى روشنتر از آنست كه نيازى به بحث و تفصيل داشته باشيم . در تعريف شناخت تقليدى گفتيم كه اين شناخت عبارتست از انعكاس محض يك حقيقت در ذهن و پذيرش آن ، از شخص يا اشخاصى كه شناخت مزبور را با وسايل مناسب و بطور مستقيم تحصيل نمودهاند .
اما انعكاس محض اگر صد در صد صحيح انجام بگيرد ، ذهن در اينحال كار آيينه و آب زلال را انجام داده است و بس . و اما پذيرش تقليدى جز انعطاف و اثر پذيرى حيوانات اهلى و تربيت شده براى نمايشهاى سيرك چيز ديگرى نيست . پس ما نبايد شناختهاى تقليدى را در ستون شناختها قرار بدهيم .
از طرف ديگر چنانكه گفتيم تقليد با نظر به ضرورتهائى كه آنرا ايجاب ميكند ،
مىتواند بعنوان پديده ضرورى ولى ثانوى در حيات انسانها دخالت مفيد داشته باشد . و در غير موارد ضرورت جز عامل عقب ماندگى و وسيله براى اشباع خود خواهىهاى خويشتن و خود كامگى ديگر خود خواهان ،
چيزى ديگر نخواهد بود . بدين ترتيب مىتوان هدفهاى معقول شناختهاى تقليدى را بخوبى تشخيص داد . از آنجمله آغاز مراحل شناخت ، چنانكه در جريان تعليم و تربيتها مشاهده مىشود . جهل به حقيقت با لزوم آشنائى با آن ،
بدون توانائى براى مرتفع ساختن جهل . در آن حقيقتى كه در زندگى ما به نوعى از انواع دخالت دارد و ما بجهت عوامل جبرى نتوانستهايم ، شناخت واقعى و مستقيم و مستند به دلايل حسى و منطقى را درباره آن حقيقت بدست بياوريم ، قطعى است كه با در نظر گرفتن شرايط پيروى از مقام با صلاحيت ،
بايد تقليد و پيروى نمائيم . در عين حال با نظر به عامل كمال جوى روانى كه داريم ، بايد همواره در صدد تحصيل قدرت و امكانات مناسب براى كاستن از شناختهاى تقليدى و افزايش شناختهاى اصيل برآئيم .
[ 39 ]
