قانون يكم وجدان حسّاس تاريخ
شما هم اكنون در هر شرايطى كه هستيد ،
برداريد چند مجلد كتاب تاريخ را كه نويسندگان بىغرض نوشتهاند ، مطالعه نماييد ،
خواهيد ديد موقعى كه درباره شخصيتهاى چشمگير تاريخ اظهار نظر مىكنند ،
تا آنجا كه امكاناتشان اجازه مىدهد عناصر اصلى و فرعى شخصيت آنان را مىشمارند و توضيح مىدهند و موقعى كه اوصاف پست آنان را مطرح مىكنند ، با يك حالت انزجار و تأسف جملاتى را روى كاغذ مىآورند . مثلا : « متأسفانه خود كامه بود » ، « امّا با اين حال دروغگو بود و حيلهگرى براه مىانداخت » ، « بدبختانه در به بازى گرفتن مردم خيلى بىپروا و بىباك بود » ، « تعهدها را زير پا مىگذاشت » .
حسّاسيت جدّى شخصيت شناسان تاريخ درباره بازى گرفتن انسانها ،
اولين قانونى است كه محاسبه سرنوشت بازيگران با انسان را بعهده گرفته است .
[ 247 ]
