جمله دوم

« لاجرم چون با ديده بصيرت عقل مدرك اسرار گشت ، همه حقايق را دريافت و ديدن حكم داد و براى اين بود كه گفت : لو كشف الغطاء ما ازددت يقينا ( اگر پرده برداشته شود ، بر يقين من افزوده نشود ) اگر كسى ساليان طولانى سر و كار جدّى با فلسفه‏ها و همه گونه جهان بينى‏ها نداشته باشد ، هرگز طعم اين جمله « ابن سينا » را نخواهد چشيد .

يك فيلسوف و يك دانشمند و حتى يك هنرمند صاحبنظر عميق در طول تاريخ

-----------
( 1 ) معراجيه ابن سينا نقل از توفيق التطبيق على بن فضل اللّه الجيلانى ص 56 .

[ 183 ]

شرق و غرب سراغ نداريم كه به دانستنى‏هاى خود ، با اعتقاد كامل بنگرد و از عهده پاسخ به همه سئوالاتى كه به اعماق معلومات او نفوذ مى‏كند ، برآيد .

اگر بخواهيم آن سئوالات را جمع‏آورى كنيم ، مجلدات متعددى را بايد براى اين كار اختصاص بدهيم و همچنين مجلدات ديگرى لازم است كه « نميدانم » هاى فلاسفه و دانشمندان را در آنها جمع‏آورى كنيم . در چنين جهان اسرارآميز و با اين محدوديت مغزهاى متفكرين ، « دريافتن همه حقايق و ديدن واقعيات » كه در باره على ( ع ) پذيرفته شده است ، يك موضوع معمولى نيست ، بلكه شگفت‏انگيز ترين مسئله‏ايست كه بشر سراغ دارد . با قطع نظر از ابن سينا ، فلاسفه و عرفاى كثيرى مسئله ديدن بى‏پرده واقعيات را درباره على ( ع ) قبول نموده‏اند از آنجمله جلال الدين مولوى است كه مى‏گويد :

اى على كه جمله عقل و ديده‏اى
شمّه‏اى وا گو از آنچه ديده‏اى