فطرت چيست ؟
فطرت عبارت است از جريان طبيعى و قانونى نيروهايى كه در انسان بوجود مىآيد . بنابراين براى هر يك از نيروهاى غريزى و مغزى و روانى فطرتى وجود دارد كه جريان طبيعى و منطقى آن نيرو مىباشد .
لفظ فطرت با نظر بمنابع معتبر لغت بمعناى خلقت اصلى است . عبارت ابن منظور لغت شناس معروف چنين است :
« فطره يفطره فطرا اى خلقه و الفطرة الابتداء و الاختراع » 1 ( ماده فطرت بمعناى خلقت است ) و بهترين شاهد اين معنى آيهاى است در سوره روم :
« فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتى فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ » 2 ( فطرت خداوندى است كه مردم را بر مبناى آن آفريده و هيچ عاملى نميتواند خلقت خداوندى را دگرگون بسازد . ) سپس ابن منظور مشتقات اين مادّه را در قرآن و بعضى احاديث مىآورد و همه آنها را بمعناى خلقت اولى مىگيرد از آن جمله :
« اَلْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ » 3 ( سپاس مر خداى را كه آفريننده آسمانها و زمين است ) .
« اِنّى وَجَّهْتُ وَجهِىَ لِلَّذى فَطَرَ السَّماواتِ وَ الأَرْضَ » 4 ( من روى خود را بسوى آن خدا برگرداندم كه آسمانها و زمين را آفريده است ) .
-----------
( 1 ) لسان العرب ابن منظور ج 5 ص 56 چاپ بيروت 1375 .
-----------
( 2 ) الروم آيه 30 .
-----------
( 3 ) فاطر آيه 1 .
-----------
( 4 ) الانعام آيه 79 .
[ 142 ]
بلى در سه مورد از آيات قرآنى در باب تفعل و انفعال بمعناى شكافتن آمده است :
مريم آيه 90 ، الانفطار آيه 1 ، المزمل آيه 18 و همچنين اين ماده در شكستن روزه ( افطار ) هم بكار رفته است . و با نظر به مضمون آيات مربوطه قطعى است كه مقصود از فطرت و فاطر و فطر بمعناى خلقت اصلى است كه در مجراى قانون الهى قرار مىگيرد . امير المؤمنين عليه السّلام در توصيف خداوندى ميفرمايد :
« فَطَرَ الخَلائِقَ بِقُدرَتِهِ » 1 ( مخلوقات را با قدرت خود آفريد ) .
« لَم يَشرَكهُ فى فِطرَتِها فاطِر » 2 ( در آفرينش مورچه هيچ آفرينندهاى با خدا شركت نكرده است ) .
