با منحرف ساختن واقعيات خود را فريب ندهيد
شايد بعضى از مردم كه انحراف از واقعيات را كه ضد حكمت وجود انسانى است ، نتوانند بپذيرند ، يعنى بدانجهت كه عقل و وجدان آنان عاشق واقعيتها هستند ، لذا نميتوانند تصور كنند كه واقعا آيا ممكن است انسان واقعيت ها را منحرف بسازد و خود را بفريبد ، بلى ، ممكن است . و بالاتر از اين ،
-----------
( 1 ) المائده آيه 8 .
[ 160 ]
آنست كه انسان ميتواند فريفتن خود را هم نوعى از هشيارى و زيركى تلقى كند و در نتيجه در همين پديده خود فريب دادن هم خود را بفريبد آيا كسى كه بجهت عشق به قدرت و خود خواهى ، روابط متناقض و متضاد با افراد و گروههاى جامعه برقرار ميكند ، خود را نمىفريبد ؟ آيا كسى كه خود را به اين بيمارى نفاق و چند شخصيتى مبتلا ميسازد ، خود را فريب نميدهد ؟ آيا كسى كه با درك ناگواريها و دردهاى مردم براى لذائذ محدود و زود گذر زندگى خود ، مردم را در ناگواريها و دردها غوطهور ميسازد ، خود را نميفريبد ؟
و بطور كلى هر كس كه در صدد فريفتن ديگران بر ميآيد ، نخست خود را فريب ميدهد . آرى قطعا او نخست خود را ميفريبد سپس ديگران را . آيات قرآنى كه در توبيخ خود فريبان وارد شده است ، اشكال مختلفى دارد از آنجمله :
يُخادِعُونَ اللَّهَ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ ما يَخْدَعُونَ اِلاَّ اَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُروُنَ 1 ( آنان در صدد خدعه و فريب و نيرنگ با خدا و مردم با ايمان بر ميآيند [ و نميدانند كه ] آنان فريب نميدهند مگر خودشان را و نمىفهمند ) وَدَّتْ طائِفَةٌ مِنْ اَهْلِ الْكِتابِ لَوْ يُضِلُّونَكُمْ وَ ما يَضِلُّونَ اِلاَّ اَنْفُسَهُمْ وَ ما يَشْعُروُنَ 2 ( گروهى از اهل كتاب ميخواهند كه شما را گمراه و منحرف بسازند ، آنان گمراه نميكنند مگر خودشان را و نمىفهمند ) وَ ما يَمْكُروُنَ اِلاَّ بِأَنْفُسِهِمْ وَ ما يَشْعُرُونَ 3 ( و آنان مكر پردازى نميكنند ،
مگر براى خود و نمىفهمند )
