شناخت واقعيات با تكبر و خود محورى سازگار نيست
هيچ لجنى در درون انسانى مانند تكبر و خود محورى مانع جريان آبحيات معرفت و شناخت در درون وى نيست . گاهى اين لجن بقدرى رسوب شده و تحجر يافته است كه از ورود حتى يك قطره آب معرفت از جهان قابل شناخت به درون مانع ميگردد . گاهى ديگر بمرحله تحجر و رسوب نرسيده ولى هر آب معرفتى كه وارد درون شود آنرا آلوده و كثيف ميسازد . نخست آيات مربوطه باين نكبت و سيه روزى را در نظر ميگيريم :
1 وَ قالَ الَّذينَ لا يَرْجُونَ لِقائَنا لَوْ لا اُنْزِلَ عَلَيْنا الْمَلائِكَةُ اَوْ نَرى رَبَّنا لَقَدِ اسْتَكْبَروُا في اَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوّاً كَبيراً 1 ( و آنانكه ديدار ما را آرزو نميكنند و اميدى به آن ندارند ، گفتند ، اگر فرشتگانى بر ما نازل مىگشت يا پروردگارمان را ميديديم [ اينان ] در نفس خود تكبر ورزيدند و تجاوز بزرگى كردند ) .
2 اِنَّ الَّذينَ يُجادِلُونَ فى آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ اَتاهُمْ اِنْ فى صُدوُرهِمْ اِلاَّ كِبْرٌ ما هُمْ بِبالِغيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ اِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْبَصيرُ 2 ( آنانكه در
-----------
( 1 ) الفرقان آيه 21 .
-----------
( 2 ) المؤمن آيه 56 .
[ 128 ]
آيات خداوندى بدون سلطهاى كه براى آنان آمده باشد مجادله مينمايند ، در سينههاى آنان جز تكبر وجود ندارد ، آنان بآنچه كه با اين تكبر ميخواهند برسند ، نخواهند رسيد ، پناه بخدا ببر ، قطعا او شنوا و دانا است ) .
3 يَسْمَعُ آياتِ اللَّهِ تُتْلى عَلَيْهِ ثُمَّ يُصِرُّ مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسْمَعْها فَبَشِّرْهُ بِعَذابٍ اَليمٍ . 1 ( آيات خداوندى را ميشنود ، سپس با تكبر و نخوت [ به گمراهى خود ] اصرار ميورزد ، گوئى آيات خداوندى را نشنيده است . بشارت عذاب دردناكى باو بده ) 4 وَ اِذا عَلِمَ مِنْ آياتِنا شَيْئاً اِتَّخَذَها هُزُواً اوُلئكَ لَهُمْ عَذابٌ مُهينٌ 2 ( و اگر چيزى از آيات ما را فهميد ، آنرا به استهزاء ميگيرد ، عذاب پست كنندهاى در انتظار آنان است ) .
5 وَ اِنّى كُلَّما دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلوُا اَصابِعَهُمْ في آذانِهِمْ وَ اسْتَغْشَوْا ثِيابَهُمْ وَ اَصَرُّوا وَ اسْتَكْبَروُا اسْتِكْباراً 3 [ نوح ( ع ) گفت : ] ( و من هر وقت كه آنانرا بسوى تو دعوت كردم تا آنانرا ببخشائى انگشتانشان را در گوششان فرو بردند و لباسهايشان را بخود پيچيدند و به ضلالت خود اصرار ورزيدند و تكبر و نخوت نمودند ) 6 وَ اَمَّا الَّذينَ كَفَرُوا اَ فَلَمْ تَكُنْ آياتى تُتْلى عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَ كُنْتُمْ قَوْماً مُجْرِمينَ 4 ( و اما آنانكه كفر ورزيدند [ به آنان گفتم : ] آيا آيات من بر شما تلاوت نميشد ، شما تكبر ورزيديد و شما قوم گنهكار بوديد ) 7 وَ اِذا تُتْلى عَلَيْهِ آياتِنا وَلىَّ مُسْتَكْبِراً كَأَنْ لَمْ يَسمَعْها كَأَنَ فى اُذُنَيْهِ وَقْراً فَبَشِّرهُ بِعَذابٍ اَليمٍ 5 ( و هنگاميكه آيات ما براى او تلاوت ميشد ،
-----------
( 1 ) الجاثية آيه 8 .
-----------
( 2 ) الجاثية آيه 9 .
-----------
( 3 ) نوح آيه 7 .
-----------
( 4 ) الجاثية آيه 21 .
-----------
( 5 ) لقمان آيه 31 .
[ 129 ]
با تكبر و نخوت روى ميگردانيد ، گوئى آن آيات را نشنيده است ، گوئى در گوشهايش سنگينى وجود دارد ، او را به عذابى دردناك بشارت بده ) 8 قَدْ كانَتْ آياتى تُتْلى عَلَيْكُمْ فَكُنْتُم عَلى اَعْقابِكُمْ تَنْكِصُونَ .
مُسْتَكْبِرينَ بِهِ سامِراً تَهْجُرُونَ 1 ( آيات من بر شما تلاوت ميشد و شما به عقب بر ميگشتيد در حاليكه به تلاوت آيات من تكبر ميورزيديد و به افسانه گوئى و هذيان بافى ميپرداختيد . )
