1 پذيرش محض آموزشى
شناختى كه در موقعيت پذيرش محض آموزشى در ذهن پذيرنده بوجود مىآيد ، نه تنها انعكاس محض ذهنى است بلكه دو نوع آگاهى يا فعاليت ذهنى نيز همزمان با پذيرش آموزشى در درون پذيرنده بوجود ميآيد كه بسيار با اهميت ميباشند :
نوع يكم آگاهى به اينكه كسى كه متصدى آموزش او است ، آنچه را كه تعليم ميدهد ، مىداند و در مراحل ابتدائى اين آگاهى همراه با نوعى تسليم است كه موجب تأثير آموزش در ذهن پذيرنده مىباشد .
نوع دوم آگاهى ظريف به اينكه واقعيت در موضوع مورد آموزش همانست كه بوسيله عامل فعلى مىشنود ، يا مىبيند . هر دو نوع آگاهى در عين حال كه براى شناختهاى مرحله آموزش بسيار مفيد ، بلكه ضرورى است ، در عين حال اين آگاهىها از طرف امكان لغزش در شناخت ، پذيرنده را با خطرهائى روبرو مىسازد . اين خطرها اقسام متعدد دارد كه عمده آنها بدينقرار است :
1 خطر اعتياد به پذيرش و انعكاس محض شناختها از شخصيتها .
اين خطر دامنگير اكثر افرادى است كه حيات معرفتى آنان ، استمرار پذيرش و قناعت به منعكس ساختن واقعيات در ذهن بوسيله شخصيتها ميباشد .
[ 8 ]
2 اين گرفتارى در جاذبه شخصيتها خطر ديگرى را بوجود مىآورد كه عبارتست از وحشت از كلافه شدن در گرداب تناقضاتى كه از طرز تفكرات ديگر شخصيتهاى صاحبنظر احساس خواهد كرد .
3 نابود شدن جوشش مغزى براى دريافت واقعيات ، كه شناخت را بخود انسان مستند مىسازد . هر سه خطر مزبور قابل بر طرف شدن ميباشند و برطرف كننده آنها از يكطرف متصديان آموزش انسانها هستند كه اهميت آن دو نوع آگاهى پذيرنده را ( متصدى آموزش ميداند ) . ( آنچه را كه من فرا ميگيرم واقعيت است ) درست درك كنند و بدانند كه اگر تدريجا آن دو آگاهى را مبدل به اين حقيقت نكنند كه من متصدى آموزش وسيلهاى هستم براى انتقال واقعيات به ذهن پذيرنده با شرايط ذهنى و شناختهائى كه بدست آوردهام ، نه منتقل كننده واقعيات محض ، بدون ترديد مغز پذيرنده را از فعاليت مستند به خود ناتوان خواهند ساخت . با نظر به اين جريان ضد شناخت است كه از آغاز تاريخ شناختها در هر جامعه و دورانى صاحب نظران واقعى در اقليتهاى اسف انگيزى بودهاند . و از طرف ديگر خود پذيرنده آموزش بايد تدريجا به اين واقعيت آگاه شود كه واقعياتى را كه از متصدى آموزش يعنى استاد و مربى مىگيرد ، مانند آن آب است كه از رودخانهاى عبور مىكند كه داراى معادن آهك و گچ و ديگر مواد املاح مىباشد بطوريكه آب در حال جريان از آن رودخانه از معادن و مواد مزبور متأثر ميگردد . باضافه برگهائى كه از درختان كنار آن رودخانه روى آب ميفتد و در مسير آباديها انواعى زبالهها هم در آن آب ميريزند .
