4 تذكر ( ياد آورى )
اين عمل ذهنى ، ياد آورى نيز ناميده مىشود . اين عمل عبارتست از جستجوى محتويات حافظه يا نا خود آگاه براى استخراج واحد يا واحدهائى كه در گذشته وارد درون شده و ذخيره گشته است . اين جستجو معلول عواملى است كه ياد آورنده را به عمل ذهنى تذكر وادار مىكند . اين عمل يكى از شگفت انگيزترين عمليات ذهنى است كه غالبا مورد اعتناء و دقت قرار نميگيرد هر تذكرى از عدهاى از عناصر متشكل مىشود :
عنصر يكم وجود واحدهاى ذخيره شده در حافظه يا ضمير نا خود آگاه .
اين واحدها بسيار متنوع مىباشند ، مانند قضاياى شخصى و مفردات و مفاهيم گوناگون و قوانين علمى و هنرى و صنعتى و اخلاقى و سياسى و مذهبى و اقتصادى و طبيعى و ارزشها و تأثرات و غير ذلك .
عنصر دوم انگيزه استخراج و بهره بردارى از واحد مطلوب . انگيزه استخراج واحد نيز متنوع و مربوط به انواعى از نيازها است .
عنصر سوم آن عامل ذهنى كه به پيدا كردن و استخراج واحد مىپردازد .
اين عامل تا كنون از نظر علمى و فلسفى تعريف روشنى نداشته است . بهمين جهت است كه معمولا در توضيح تذكر و ياد آورى ، بحث مشروح و قانع كنندهاى درباره اين عامل انجام نمىگيرد و فقط بهمين مقدار كفايت مىشود كه در عمل تذكر عاملى وجود دارد كه رهسپار محتويات حافظه يا ضمير نا خود آگاه گشته ، واحد مطلوب را استخراج و به صفحه خود آگاه ذهن ميآورد . و ما از هر فرض و تئورى هم كه درباره اين عامل پيروى كنيم ، در اينكه عمل ياد آورى انعكاس ماشينى ذهنى نيست ، همه اتفاق نظر دارند ، زيرا در هنگام ياد آورى ،
كارى مشخص در ذهن وجود دارد و اين كار پس از احساس احتياج شروع و با پيدا كردن واحد مطلوب پايان مىپذيرد . بنظر ميرسد قدرت و ضعف نيروى ياد آورى رابطه مستقيم با زيادى و كمى محتويات حافظه يا نا خود آگاه ندارد .
[ 91 ]
آنچه كه مشاهده و تجربه درباره اين پديده نشان مىدهد اينست كه هر واحد كه با اهميت حياتى تلقى شده و يا با تأثرات شديدتر وارد درون شده است ،
عمل تذكر درباره آن واحدها و تأثرات ، قوى و سريع انجام مىگيرد . بهمين جهت است كه اگر كسى بخواهد از اين نيروى عالى بخوبى برخوردار شود ،
بايد واحدهايى را كه به درون منتقل مىسازد ، مورد توجه قرار بدهد و آنچه را كه بيهوده و در آينده مورد نيازش نخواهد بود ، با اهميت تلقى نكند و تحت تأثير آنها قرار نگيرد .
