مسئله يكم تعريف موقعيت فتنهانگيز
چنانكه گفتيم : اين موقعيت عبارت است از فعاليتها و هيجانات آشوبگرانه درباره حوادث و واقعياتى كه داراى ابعاد مركب از حق و باطل مىباشند . البتّه مسلم است كه فعاليت و هيجان آشوبگرانه از اوصاف انسانهايى است كه آشوب را به راه انداختهاند ، ولى بدانجهت كه خود حوادث و واقعيات مخلوط از حق و باطل ، مانند ساير امور ، ممكن است بى سر و صدا و بدون تحريكات از جويبار اجتماع عبور كنند و براه خود بروند ، در اين فرض حالت فتنهاى بخود نمىگيرند ، پديده فتنهاى موقعى بروز مىكند كه آن حوادث يا واقعيات بعنوان عامل تحريك آميز انسانهايى را به هيجان و فعاليتها وادار كند ، لذا دو پديده مزبور ( هيجان و فعاليت ) را جزئى از تعريف فتنه قرار داديم .
هيجان و فعاليتها موقعى جنبه فتنه بودن پيدا مىكنند كه با هدفگيرى ايجاد آشوب بجريان بيفتند ، نه براى تشخيص و تفكيك حق از باطل .
حوادث و واقعياتى كه زمينه بروز فتنه را به وجود مىآورند ، داراى ابعادى مركب از حق و باطل مىباشند ، زيرا آن امورى كه حق محض يا باطل محضاند ،
مجالى به آشوبگران نمىدهند .
