در معارف عميق اسلامی بیطرفانه درباره مسائل عرفانی و انطباق آنها بااسلام بحث و تحقيق نمايند . شريعت ، طريقت ، حقيقت يكی از موارد اختلاف مهم ميان عرفا و غير عرفا ، خصوصا فقهاء ، نظريهخاص عرفا درباره شريعت و طريقت و حقيقت است . عرفا و فقها متفق القولاند كه شريعت ، يعنی مقررات و احكام اسلامیمبنی بر يك سلسله حقايق و مصالح است . فقهاء معمولا اين مصالح را بهاموری تفسير میكنند كه انسان را به سعادت ، يعنی حد اعلای ممكن استفادهاز مواهب مادی و معنوی میرساند . ولی عرفا معتقدند كه همه راهها به خدامنتهی میشود و همه مصالح و حقايق از نوع شرائط و امكانات و وسائل وموجباتی است كه انسان را به سوی خدا سوق میدهد . فقها همين قدر میگويند : در زير پرده شريعت ( احكام و مقررات ) يكسلسله مصالح نهفته است ، و آن مصالح به منزله علل و روح شريعت به شمارمیروند . تنها وسيله نيل به آن مصالح عمل به شريعت است . اما عرفامعتقدند كه مصالح و حقايقی كه در تشريع احكام نهفته است از نوع منازل ومراحلی است كه انسان را به مقام قرب الهی و وصول به حقيقت سوق میدهد .عرفا معتقدند كه باطن شريعت " راه " است و آن را " طريقت ةمیخوانند ، و پايان اين راه " حقيقت " است يعنی توحيد به معنی كه قبلابه آن اشاره شد كه پس از فناء عارف از خود و انانيت خود دست میدهد .اين است كه عارف به سه چيز معتقد |