مینشاند . همگان در تفسير اين عمل امام اتفاق نظر دارند كه اين تجليلهافقط به علت متكلم بودن هشام بوده است . امام صادق عليهالسلام با مقدم داشتن هشام متكلم بر ارباب فقه و حديث ،در حقيقت میخواسته است ارزش بحثهای اعتقادی را بالا ببرد و كلام را بالادست فقه و حديث بنشاند . بديهی است كه اين گونه رفتارهای ائمه اطهارتأثير بسزايی داشته در ترويج علم كلام و در اينكه عقل شيعی از ابتدا عقلكلامی و فلسفی گردد . حضرت رضا عليهالسلام شخصا در مجلس مباحثهای كه مأمون از جمع متكلمانمذاهب تشكيل میداد شركت میكرد و به مباحثه میپرداخت . صورت اينجلسات در متن كتب شيعه محفوظ است . مستشرقان و اسلامشناسان غربی و شرقی همچنانكه مساعی اميرالمؤمنين علیعليهالسلام رامسكوت میگذارند ، همه اين جريانات را كه وسيله ائمه اطهاردر راه احياء بحثهای عقلی در امور اعتقادی دينی صورت گرفته است ناديدهمیگيرند و اين مايه شگفتی است . فضل بن شاذان نيشابوری از اصحاب امام رضا و امام جواد و امام هادیعليهمالسلام ، كه قبرش در نيشابور است ضمن اينكه فقيه و محدث بوده ،متكلم نيز بوده است ، كتب زيادی در كلام از او نقل میشود . خاندان نوبخت كه بسيارند ظاهرا عموما متكلم بودهاند . از فضل ابن ابیسهل بن نوبخت گرفته كه در زمان هارون در رأس كتابخانه معروف بيتالحكمة بود و از مترجمين معروف فارسی به عربی |