آن ، علم " اصول دين " يا علم " توحيد و صفات " هم میگفتهاند . آغاز علم كلام درباره آغاز علم كلام و اينكه از چه وقت در ميان مسلمين پديد آمدنمیتوان دقيقا اظهار نظر كرد . آنچه مسلم است اين است كه در نيمه دومقرن اول هجری پارهای از مسائل كلامی از قبيل بحث جبر و اختيار و بحث عدلدر ميان مسلمين مطرح بوده است و شايد نخستين حوزه رسمی اين مباحث حوزهدرس حسن بصری متوفا در 110 هجری است . در ميان مسلمين دو شخصيت از شخصيتهای نيمه دوم قرن اول نام بردهمیشوند كه سخت از اختيار و آزادی انسان دفاع میكردهاند : معبد جهنی وغيلان دمشقی . در مقابل ، افرادی بودهاند كه طرفدار عقيده جبر بودهاند .معتقدان به اختيار و آزادی به نام " قدری " و منكران آن به نام " جبری" معروف شدند .تدريجا موارد اختلاف اين دو دسته به يك سلسله مسائل ديگر در الهيات ،طبيعيات و اجتماعيات و برخی مسائل مربوط به انسان و معاد كشيده شد ومسأله جبر و اختيار يكی از مسائل مورد اختلاف بود . قدريون در اين دورههابه نام " معتزله " خوانده شدند و جبريون به نام " اشاعره " .مستشرقين و اتباع آنها اصرار دارند كه آغاز بحثهای استدلالی در جهاناسلام را از اينجا و يا امثال آن بدانند . اما حقيقت اين است كه بحث استدلالی درباره اصول اسلامی از خود قرآنكريم آغاز شده است و در سخنان رسول |