به شمار میرود تا اسحاق بن ابیسهل بن نوبخت و پسرش اسماعيل بن اسحاق بنابیسهل ابن نوبخت و پسر ديگرش علی بن اسحاق و نوادهاش ابوسهل اسماعيلبن علی بن اسحاق بن ابیسهل بن نوبخت كه او را شيخ المتكلمين در شيعهلقب دادهاند و حسن بن موسی نوبختی خواهرزاده اسماعيل بن علی وعدهای ديگراز اين خاندان همه از متكلمين شيعهاند . ابن قبه رازی در قرن سوم و ابوعلی بن مسكويه حكيم و طبيب معروف اسلامیصاحب كتاب " طهارش الاعراق " نيز از متكلمين شيعه در اوايل قرن پنجماست . متكلمين شيعه فراوانند . خواجه نصيرالدين طوسی فيلسوف و رياضيدانمعروف صاحب كتاب " تجريد الاعتقاد " و علامه حلی فقيه معروف و شارح" تجريد الاعتقاد " از متكلمان معروف قرن هفتم میباشند .خواجه نصير الدين طوسی كه خود حكيم و فيلسوفی متبحر است با تأليفكتاب ، " تجريد الاعتقاد " محكمترين متن كلامی را آفريد . پس از ةتجريد " هر متكلمی اعم از شيعه و سنی كه آمده است به اين متن توجهداشته است . خواجه نصيرالدين تا حد زيادی كلام را از سبك حكمت جدلی بهسبك حكمت برهانی نزديك كرد . ولی در دورههای بعدتر كلام تقريبا سبكجدلی خود را به كلی از دست داد ، همه پيرو حكمت برهانی شدند و درحقيقت " كلام " استقلال خود را در مقابل " فلسفه " از دست داد .فلاسفه شيعی متأخر از خواجه مسائل لازم كلامی را در فلسفه مطرح كردند و باسبك و متود فلسفی آنها را تجزيه و تحليل |