و حكمت عملی ذكر كنيم اين است كه حكمت نظری عبارت است از علم بهاحوال اشياء آنچنانكه اشياء هستند يا خواهند بود . ولی حكمت عملی عبارتاست از علم ب ه اينكه افعال بشر ( 1 ) ( افعال اختياری او ) چگونه و بهچه منوال خوب است و بايد باشد ، و چگونه و به چه منوال بد است و نبايدباشد ( 2 ) . مثلا اينكه جهان از مبدئی عليم صادر شده است ، يا اينكه همهمركبات طبيعی به چند عنصر محدود منتهی میشوند و يا اينكه قاعده در ضربيا تقسيم اعشاری چنين يا چنان است جزء حكمت نظری است . اما اينكه :
پاورقی : . 1 البته بحث ديگری درباره نظام احسن هست كه آيا آنچه هست و جريانمیيابد . آنچنان است كه بايد ، و افضل و علی احسن و اكمل ما يمكن استيا نه ؟ ولی آن بحث ، خود ، حكمت نظری است نه عملی . . 2 در مقاله ششم اصول فلسفه ، بحث از خود " بايد " ها شده است ،ولی بحث از چگونه بايد و افضل و اكمل افعال در آن مقاله كه شأن عقل عملیو حكمت است نشده است . |