او است؟ معتزله اين را نيز قبيح و محال دانستند. آيا مؤمن قدرت بر كفردارد يا نه ؟ و آيا كافر قدرت بر ايمان دارد يا نه ؟ پاسخ معتزله به همهاينها مثبت است ، زيرا اگر مؤمن قدرت بر كفر و كافر قدرت بر ايماننداشته باشد پاداش و كيفر آنها قبيح است . اشاعره در همه اين مسائل بهنقطه مخالف معتزله نظر دادند . وعد و وعيد وعد به معنی نويد پاداش است و وعيد به معنی تهديد به كيفر است .عقيده معتزله اين است كه همانطوری كه خداوند در نويدها و پاداشها به حكم« ان الله لا يخلف الميعاد »وعده خلافی نمیكند بلكه محال است خلف وعدهنمايد ( اين جهت مورد اتفاق و اجماع مسلمين است ) همچنين در زمينهكيفرها نيز تخلف نمیكند . عليهذا تمام وعيدهايی كه در مورد فساق و فجارشده است كه مثلا ظالم چنين عذاب میكشد ، و دروغگو چنان ، و شرابخوارچنان ، بدون تخلف عملی خواهد شد ، مگر آنكه قبلا در دنيا توبه كرده باشند. عليهذا مغفرت بدون توبه محال است . معتزله معتقدند كه مغفرت بدون توبه مستلزم خلف وعيد است و خلف وعيدمانند خلف وعده قبيح و محال است . عليهذا عقيده خاص معتزله در موردوعد و وعيدها به مسأله مغفرت مربوط میشود و از عقيده آنها در مورد حسن وقبح عقلی ناشی میگردد . |