نتيجه چهارم يكى از ابعاد سازنده روان ما ، عبارتست از ظرفيت در برابر ناگواريها و ناملائمات زندگى .

بى‏ظرفيتى و تنگ نظرى و تنگ حوصله‏گى ، عامل نيرومنديست براى رنگارنگ شدن در زندگى و خود باختن در برابر حوادث بزرگ و تغيير سريع موقعيت‏ها . اين بى‏ظرفيتى كه موجب گريز و خالى كردن سنگر در برابر مشكلات و حوادث بزرگ است ، مانعى محكم از باز شدن ابعاد فهم و تجربه‏اندوزى و درك واقعيات ايجاد ميكند . در صورتيكه مقاومت معقول در فراز و نشيب هاى زندگى ، موجب آگاهى انسان به سطوح مختلف آن فراز و نشيب‏ها گشته و ميتواند بر معرفت و چاره‏جوئيهاى انسان در برابر مشكلات و حوادث بيفزايد .

آيه شماره 3 اين اصل را متذكر ميشود كه مقاومت و خود نباختن در برابر ناگواريها ، علامت هدايت شدن است . يعنى استقامت و پايدارى يك انسان دليل قدرت شخصيت و فعاليت عقلانى او در « حيات معقول » است .

اگر نوع انسانى تن به فداكارى و گذشت و استقامت در برابر مشكلات جهان

-----------
( 1 ) ماجراها و نفوذ ايده‏ها ص 31 از متن انگليسى وايتهد .

[ 15 ]

شناسى و خودسازى نميداد ، بهيچ گونه پيشرفت صحيح نائل نميگشت . ملاحظه ميشود كه يكى از نتايج پذيرش هدايت خداوندى عبارتست از بزرگترين عامل پيروزى در زندگى كه استقامت و شكيبائى و پايدارى در گردنه‏هاى صعب العبور ارتباط با حقايق و توجيه آنها به سود خويش و خالى نكردن سنگر در برابر مشكلات ميباشد .