گروه سوم علم خداوندى بهمه اجزاء و روابط و جريانات و اسرار جهان هستى
1 اَلَمْ تَعْلَمْ اَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِى السَّماءِ وَ الْأَرْضِ اِنَّ ذلِكَ فى كِتابٍ 4 .
( آيا نمىدانى خداوند بهر چه كه در آسمان و زمين است ، دانا است [ آنچه كه در جهان هستى است ] در كتاب [ لوحهاى ] است ) .
2 قُلْ اَنْزَلَهُ الَّذى يَعْلَمُ السِّرَّ فِى الْسَّماواتِ وَ الْأَرْضِ 5 .
-----------
( 1 ) الفتح آيه 27 .
-----------
( 2 ) البقره آيه 30 .
-----------
( 3 ) يس آيه 36 .
-----------
( 4 ) الحج آيه 70 .
-----------
( 5 ) الفرقان آيه 6 .
[ 105 ]
( بگو به آنان : اين قرآن را كسى فرستاده است كه راز آسمانها و زمين را مىداند ) .
3 وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ 1 .
( و خداوند سرنوشت تكاپو و قرارگاه نهايى شما را مىداند ) .
4 يَعْلَمُ ما يَلِجُ فىِ الْأَرْضِ وَ ما يَخْرُجُ مِنْها 2 .
( خداوند مىداند آنچه را كه در زمين فرو مىرود و از آن بيرون مىآيد ) .
5 وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها اِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ اِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فىِ ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رطْبِ وَ لا يابِسٍ اِلاَّ فى كِتابٍ مُبيْنٍ 3 .
( و در نزد او است كليدهاى غيب عالم هستى ، اين مبادى غيب را كسى جز او نمىداند و مىداند آنچه را كه در خشكى و درياست و يك برگى از درخت بر زمين نمىافتد مگر اين كه او را مىداند و هيچ دانهاى در ظلمات زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر اين كه در كتاب [ يا لوحهاى ] ثبت شده است ) .
6 وَ ما يَعْزُبُ عَنْ رَبِّكَ مِنْ مِثْقالِ ذَرَّةٍ فىِ الْأَرْضِ وَ لا فِى الْسَّماءِ 4 .
( وزن ذرّهاى در زمين و آسمان از پروردگار تو غايب نيست ) .
اين سه گروه از آيات باضافه گروههاى ديگرى كه انواعى از معلوم خداوندى را بيان مىكند ، علم الهى را بهمه جزئيات و كليات و ثابت و متغير و پيش از وجود معلوم و پس از نيستى آن ، و همچنين بهمه رازهاى هستى بوضوح كامل اثبات ميكند . 43 ثمّ انشأ سبحانه فتق الأجواء و شقّ الأرجاء و سكائك الهواء [ 5 ]
-----------
( 1 ) محمد ( ص ) آيه 19 .
-----------
( 2 ) الحديد آيه 4 .
-----------
( 3 ) الانعام آيه 59 .
-----------
( 4 ) يونس آيه 61 و مضمون در سبا آيه 3 .
( 5 ) اَوَ لَمْ يَرَ الَّذينَ كَفَرُوا اَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما الانبياء آيه 30 .
( آيا آنانكه كفر ورزيدند ، نديدهاند كه آسمانها و زمينها بسته و يكپارچه بود ، و ما آنها را از هم باز كرديم ) .
كلمه « ثم » در جمله ثم انشأ بمعناى تأخير زمانى نيست ، بلكه اشاره به ترتيب كلام امير المؤمنين ( ع ) است . اين كلمه بمعناى جمع مطلق هم بكار مىرود ، چنانكه در آيه : وَ اِنّى لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى طه آيه 82 مىبينيم .
( و من بطور قطع بخشنده كسى هستم كه توبه كند و ايمان بياورد و عمل صالح انجام بدهد ) .
در اين آيه ثُمَّ اشاره بتأخير هدايت از توبه و ايمان و عمل صالح ندارد .
[ 106 ]
( سپس خداوند سبحان جوّها را از هم شكافت و جوانب و ارتفاعات فضا را باز نمود ) .