3 رابطه معيت
معناى اين رابطه عبارت است از بودن خدا با موجودات .
وَ هُوَ مَعَكُمْ اَيْنَما كُنْتُمْ 2 .
( و او با شما است هر جا كه باشيد ) .
معيت يك مفهوم عمومى است كه شامل هر گونه « باهم بودن » ميگردد .
و ما مىدانيم كه اين باهم بودن مانند نزديكى و دمسازى دو جسم با يكديگر نيست ،
بلكه مانند كالبد و روح است كه اتصال و نزديكى آن دو بيكديگر از مقوله هم فضايى و هم زمانى و غيره نيست . البتّه آيه مورد استشهاد رابطه خدا را با انسانها بيان مىكند ، ولى در نظر عدهاى از متفكران همين رابطه ميان خدا و جهان هستى هم وجود دارد . جمله امير المؤمنين عليه السلام :
مع كلّ شيىء لا بمقارنة و غير كلّ شيىء لا بمزايلة .
( او با همه چيز است بدون پيوستگى و غير از همه چيز است بدون گسيختگى ) .
با هم بودن خدا و همه جهان هستى ( اعم از انسان و غير انسان ) را بطور عموم بيان مىكند . يك مسئله مهم در اين مورد بايستى مطرح شود و آن اينست كه معلوم مىشود زشتىها و زيبائىها و اشياء مفيد و مضر و جالب و مورد نفرت ،
نمودهايى هستند كه با نظر به موضعگيرىهاى ما انسانها بوجود مىآيند . يعنى اين مائيم كه بجهت داشتن حواسّ مخصوص و ساير وسايل درك معين و خواستهها
-----------
( 1 ) طه آيه 111 .
-----------
( 2 ) الحديد آيه 4 .
[ 70 ]
و انزجارهاى اختصاصى ، اشياء را به زشت و زيبا و مفيد و مضر و جالب و مورد نفرت تقسيم مىكنيم و اما با نظر به واقعيت آنها كه با خدا ارتباط معيت دارند ،
عناوين مزبور از موضوعات خود انتزاع نمىشوند و اين قضيّه با نظر به ساير پديدهها كاملا روشن است ، زيرا ذائقه انسانى شكر را شيرين و ميوه ضايع را تلخ درمىيابد ، اين ذائقه در خدا وجود ندارد ، تا شكر براى او شيرين و ميوه ضايع تلخ دريافت شود . بلى ، خدا بهمه آن نمودها و عناوين دانا است و با واقعيت آنها معيت دارد .
