آل محمد ( ص ) ( اهل البيت عليهم السلام )
پيش از ورود به تفسير جملات ، اين نكته را در نظر بگيريم كه ضماير جملات ( موضع سرّه و لجأ امره . . . ) ممكن است راجع به خدا باشد ، مخصوصا با نظر به « كهوف كتبه » كه مقصود كتابهاى آسمانى نازل شده به پيامبران است . و احاديث فراوانى در كتاب كافى روايت شده است كه ائمه معصومين كتب سماوى را دارا بودهاند و ممكن است ضماير راجع به پيامبر اكرم باشد ، يعنى راز و امر و علم و حكم و كتب و دين الهى در درون پيامبر ، منشأ دارا بودن ائمه به آن امور بوده است و در هر حال مبدء اساسى همه آن امور خداوند متعال است .
پس از مسئله نبوت در اسلام ، با اهميتترين مسئلهاى كه نزد همه فرق و طوايف مسلمين مطرح است ، مسئله اهل البيت ( ع ) است . در اينكه خاندان عصمت و طهارت از همه آلودگىها و هوىهاى نفسانى و پليدىها دور بوده مقام بىهمتائى از فضل و فضيلت و تقوى و تقرب به بارگاه الهى را دارا بودهاند ، كسى ترديد نكرده است .
عبد الرحمان بن خلدون محقق و متفكر مشهور در بحث از اسناد كرامات و خارق العادهها به اهل بيت ، اين جمله را مىگويد :
و اذا كانت الكرامة تقع لغيرهم فما ظنّك بهم علما و دينا و آثارا من النّبوّة و عناية من اللّه بالأصل الكريم تشهد لفروعه الطّيّبة 1 .
( وقتى كه كرامات براى اشخاص ديگر امكانپذير و از آنان بوجود مىآيد چه ،
گمان ميبرى در حق اهل بيت ، با آن علم و دين و آثارى كه از نبوّت در آنان بوده و عنايتى كه خداوند متعال به اصل شريف آنان ( پيامبر اكرم ص ) داشته و آن عنايت به شاخههاى پاكيزه آن اصل كريم رسيده است ) .
آنچه كه در عبارات فوق ديده مىشود ، از گويندهاى ( ابن خلدون ) است كه به آن اندازه كه از ساير فرق و مذاهب مسلمانان آگاهى داشته است ، از مكتب اهل
-----------
( 1 ) مقدمه ابن خلدون ص 334 .
[ 273 ]
البيت و مختصات روحى آنان اطلاعى نداشته است ، با اينحال توصيف او همان است كه پيروان اهل البيت معتقدند كه آنان از نظر علم و دين و اتصال روحى و جسمى با پيامبر اكرم برتر از همه بودهاند .
در جمله ابن خلدون اهل بيت عصمت مخصوصا در برابر ديگران منظور شده است ، زيرا او مىگويد : كرامات و خارقالعادهها از ديگر اشخاص به ثبوت رسيده است ، چه رسد به اهل بيت كه . . .
تا كنون هزاران كتاب و مقاله درباره عظمت مقام الهى اين دودمان طهارت چه به وسيله شيعيان و چه به وسيله سنيان نوشته شده ، محبوبيّت و عظمت آنان به عنوان ضرورت اسلامى مورد اعتقاد همه قرار گرفته است . چون در تفسير موضوعى ،
مباحث مشروحى درباره اهل البيت خواهيم داشت ، لذا در اين مبحث به ذكر سه مسئله قناعت مىورزيم :
