دين مشهور
ممكن است منظور امير المؤمنين ( ع ) از دين مشهور خود اسلام باشد كه از شهرت دودمانى و محلى و كشورى گذشته ، تدريجا به شهرت جهانى
[ 256 ]
دست يافت . ولى احتمال قوى ميرود كه مقصود دين نوح و ابراهيم خليل ( ع ) باشد كه اديان بزرگ آن دوران ، ادعاى تبعيت از آن را داشتند . در آيات قرآنى شواهد روشنى براى اين مطلب وجود دارد كه دين واقعى الهى داراى متن واحد بوده و در كتب و آثار معتبر و در سينههاى پاكان شناخته شده بود . نمونهاى از آياتى كه دين حنيف واحد را متن واقعى اديان معرفى مىكند ، اينست :
1 شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الْدّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذى اَوْحَيْنا اِلَيْكَ وَ ما وَصَّيْنا بِهِ اِبْراهيمَ وَ مُوسى وَ عيْسى اَنْ اَقيمُوا الْدّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا 1 .
( براى شما از دين تشريع كرده است آنچه را كه به نوح توصيه نموده ،
آنچه را كه بتو وحى كرديم و به ابراهيم و موسى و عيسى توصيه نموديم كه دين را برپاداريد و پراكنده نشويد ) .
2 ما كانَ اِبْراهيمٌ يَهُودِيّاً وَ لا نَصْرانِيّاً وَ لكِنْ كانَ حَنيفاً مُسْلِماً 2 .
( ابراهيم نه يهودى بود و نه نصرانى ، بلكه او حنيف و مسلم بود ) .
( حنفيت كه بمعناى رستگارى است ، در اصطلاح همان متن مشترك و اصلى اديان را مىگويند ) :
3 اِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هادُوا وَ الْنَّصارى وَ الْصَّابِئيْنَ مَنْ آمَنَ بِالْلَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ 3 .
( كسانى كه ايمان آوردند و آنانكه به يهوديت گرويدند و ملت نصرانى و صابئيون ، كسانى هستند كه بخدا و روز قيامت ايمان آورده ، عمل صالح انجام بدهند ، براى آنان است پاداششان نزد پروردگارشان و براى آنان نه ترسى است و نه اندوهگين خواهند بود ) .
-----------
( 1 ) الشورى آيه 13 .
-----------
( 2 ) آل عمران آيه 67 .
-----------
( 3 ) البقرة آيه 62 .
[ 257 ]
اين دو آيه صريحا گوشزد مىكند كه عنوان خاصّ يهوديت و نصرانيّت و صابئىگرى ، مكتبهاى ساخته شدهاى است كه مربوط به متن مشترك دين ابراهيم نيست . اگر شما ارباب اديان مختلف بخواهيد دين واقعى خدا را دريابيد ، بيائيد متن اصلى را پيدا كنيد ، خواهيد ديد اسلام و يهوديت و نصرانيت و صابئيت بايستى يك حقيقت را بپذيرند كه اسلام مشترك و كلى است . و آن عبارت است از ايمان به خدا و روز قيامت و انجام اعمال نيكو . برپادارنده چنين دين حنيف و تصفيه كننده آن ، از آلودگىهاى نژادى و محلى و تفسيرات نابجا ، پيامبر اسلام است كه متن اصلى دين الهى را بر شما عرضه مىكند .
بنابراين توضيح : مقصود از دين مشهور ، دين حنيف اسلام است كه از نوح ( ع ) به اين طرف ابلاغ و به وسيله ابراهيم خليل ( ع ) آشكار و مشهور گشته است .
يكى از دلايل روشن براى اثبات اينكه دينى را كه پيامبر اسلام آورده است ،
همان دين حقيقى ابراهيم است ، جملهايست كه در دنبال جمله مورد تفسير آمده است : 8 ازاحة للشّبهات . ( براى برطرف ساختن اشتباهات ) .
يعنى دين اسلامى كه پيامبر آورده است ، اشتباهات و تفسيرها و تحريفهاى دگرگونكننده دين حقيقى ابراهيم را از بين مىبرد و همچنين در جمله بعدى كه مىفرمايد : 9 و النّاس فى فتن انجذم فيها حبل الدّين و تزعرعت سوارى اليقين و اختلف النّجر و تشتّت الأمر ( اين رسالت عظمى در دورانى و براى جامعهاى درخشيدن گرفت كه :
طناب وحدتانگيز دين از هم گسيخته و پايهها و ستونهاى يقين به لرزه در آمده و اصول بنيادين متلاشى و واقعيت امر پراكنده بود ) .
[ 258 ]
