رابطه خدا با انسان
احساس فطرى و دليل عقلى مستند به شناسايى عظمت انسان و همچنين آيات قرآنى و منابع معتبرى از روايات بخوبى اثبات ميكند كه شايستگى انسان به ارتباط با خدا قابل مقايسه با ساير موجودات جهان هستى نيست . احساس فطرى همان است كه در فرهنگ و معارف همه جوامع از قديمترين دورانها تاكنون ديده مىشود .
( 1 ) اين رابطه را در ص 74 توضيح دادهايم .
[ 80 ]
ادبيّات و دانشهاى مربوط بهمه ابعاد انسانى از اين احساس شعلهور است .
اگر شما همه آثار ادبى شرق و غرب را از آغاز بروز آنها تاكنون بدست بياوريد و آنها را در يك جا جمع كنيد ، سپس احساس فطرى نزديكترين رابطه انسان با خدا را كه در مضامين عالى ادبى ديده مىشود كنار بگذاريد و آنگاه فعاليتهاى عالى وجدان و احساس قيافه ابهامانگيز و مرموز مرگ را هم از آن آثار ادبى منها كنيد ، ببينيد آيا چيزى مىماند كه به مطالعه و بررسى آن آثار بيارزد ؟ همچنين اگر آن بعد از علوم انسانى را كه مربوط به احساس مزبور و فعاليتهاى وجدانى مىباشد ، ناديده بگيريد ، آيا شما جز يك مشت گوشت و استخوان و رگ و پيه و اراده ويرانگر بنام انسان ، چيز ديگرى خواهيد ديد ؟ امّا نمونهاى از آيات صريح كه دلالت به رابطه نزديك خدا با انسان دارد ،
بقرار زير است :
1 وَ هُوَ مَعَكُمْ اَيْنَما كُنْتُمْ 1 .
( و او با شما است هر كجا كه باشيد ) .
2 وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَريدِ 2 .
( و ما به انسان از رگ گردنش نزديكتريم ) .
3 وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنى آدَمَ وَ حَمَلْنا هُمْ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثيْرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضيلاً 3 .
( و بطور قطع ، ما اولاد آدم را اكرام نموده و آنان را در خشكى و دريا سوار بر مركبها نموده و از موادّ پاكيزه روزى بآنان بخشيديم و آنان را به بسيارى از مخلوقات برترى داديم ) .
4 وَ نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْكُمْ وَ لكِنْ لا تُبْصِرُونَ 4 .
-----------
( 1 ) الحديد آيه 4
-----------
( 2 ) ق آيه 16
-----------
( 3 ) الاسراء آية 70 .
-----------
( 4 ) الواقعة آيه 85 .
[ 81 ]
( و ما به او نزديكتر از شمائيم ، ولى شما بينايى نداريد ) .
5 فَاذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فيهِ مِنْ رُوحى فَقَعُوا لَهُ ساجِدينَ 1 .
( و هنگامى كه من خلقت انسان را تكميل كردم و از روح خود در آن دميدم ،
در مقابل او بسجده بيافتيد ) .
6 وَ اِذْ قُلْنا رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا اِلاَّ اَبْليسَ اَبى وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ 2 .
( و در آنهنگام كه به فرشتگان گفتيم : به آدم سجده كنيم ، همه آنان سجده كردند ، مگر شيطان كه امتناع ورزيد و تكبر نمود ، و او از گروه كفار بود ) .
7 وَ اِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ اِنّى جاعِلٌ فِى الْأَرْضِ خَليْفَةً 3 .
( و در آنهنگام كه پروردگار تو به فرشتگان گفت : من در روى زمين خليفهاى قرار ميدهم ) .
هفت آيه فوق بعنوان نمونهاى از عظمت انسان و رابطه خاص او با خداوند است ، باين ترتيب :
1 خدا با انسان است .
2 خدا از رگ گردن به انسان نزديكتر است .
3 خدا انسان را اكرام كرده او را به بسيارى از موجودات برترى داده است .
4 انسان مسجود ملائكه قرار گرفته است .
5 انسان خليفة اللّه است .
6 روح الهى در انسان دميده شده است ، البته نه بمعناى اينكه جزئى از روح خدا تجزيه شده و در انسان دميده شده باشد ، بلكه مقصود اينست كه يك حقيقت والايى كه شايسته اضافه تشريفى بخدا است ، در وى دميده شده است .
-----------
( 1 ) الحجر آيه 29 .
-----------
( 2 ) البقرة آيه 34 .
-----------
( 3 ) البقره آيه 30 .
[ 82 ]
