نتيجه رياضى بودن دستگاه طبيعت
پيش از توضيح اين نتيجه ، مجبوريم بيك واقعيت مهمى اشاره كنيم و آن اينست كه يك توجّه مختصر به فرهنگ و معلومات عربستان آن زمان ، بخوبى اثبات مىكند كه آيات فوق كه چهره رياضى دستگاه طبيعت را گوشزد مىكند ،
نمىتواند ساخته ذهن يك فرد معمولى اگر چه در حدّ اعلاى نبوغ هم فرض شود ،
بوده باشد . آيا مردم آن دوران در محيط عربستان ، حتى در رويدادهاى ناچيز زندگانى خود ، حساب و رياضى مىفهميدند آيا اصلا آنان توانايى آن را داشتند كه سر از شكم و زير شكم و خودخواهى خود درآورده و به آسمان بنگرند ، چه رسد باينكه عالم هستى را در برابر عقل و انديشه خود برنهند و چهره رياضى آن را بفهمند ؟ آيا اعجازى بالاتر از اين براى قرآن مىتوان تصور نمود كه شخصى پيدا شود و در آن دوران تاريك چنان روشنايى به عالم هستى پيدا كند كه جريان محاسبه رياضى را در متن آن ، بازگو كند اينست دليل اعجاز قرآن .
بهر حال نتايجى كه براى رياضى بودن دستگاه طبيعت مىتوان در نظر گرفت ،
متعدد و متنوع است . ما در اين مورد تنها بيك نتيجه مهم اشاره مىكنيم و آن نتيجه اينست كه جهان قانون دارد ، لذا فراوانى مجهولات ما در اين قلمرو پهناور دليل بىحسابى جهان نيست . بقول « اينشتين » : « جهان با شناسائى جهان متفاوت است » رويدادهايى كه بظاهر خلاف نظم و هماهنگى مىنمايد ، مستند به موضعگيرى ما و چگونگى قرار گرفتن آن رويدادها در حوزه ديدگاه ما است . دستورات اكيد
[ 99 ]
خداوندى در قرآن مجيد به نظر و تفكر در عالم طبيعت گوياترين دليل آن است كه جهان را مىتوان با محاسبه دقيق مطالعه كرد و با آن آشنا گشت . البته يك مسئله ديگرى كه وجود دارد و ما در مباحث آينده بآن اشاره خواهيم كرد ، اينست كه :
دارا بودن جهان به چهره رياضى ، دليل آن نيست كه سيستم جهان حتى براى خدا هم بسته و غير قابل تصرف است .
عالم چون آب جوست بسته نمايد و ليك
مىرود و مىرسد نو نو اين از كجاست
40 و غرّز غرائزها و الزمها اشباحها ( هر يك از آن حقايق را به طبيعتى معين اختصاص داد و ملزم به تعيّن خود فرمود ) .
