كلام شهرستانی در اينكه هسته همه حوادث در قرن اول ريخته شد : در صفحه 5 " سموالمعنی " از شهرستانی در " ملل و نحل " نقل میكندكه گفته : " كل التبليلات التی مرت بالتاريخ الاسلامی سواء فی العقيدش أوالسياسة يمكننا أن نجد لها مرتجعا و مردا فی حوادث صدر التاريخ " ( 1 ).مرد بزرگ يعنی چه ؟ مردان بزرگ تاريخ ، عظمت و بزرگی : مقياس عظمت و بزرگی افراد ،شخصيت روحی آنها است . البته واضح است كه مقياس عظمت افراد مشخصاتبدنی يا نژادی آنها نيست . ما در تاريخ به افراد و اشخاصی بر میخوريم كهآنها افراد برجسته تاريخ به شمار میروند و در صفحات تاريخ مانند قلههایكوه بر روی صفحه زمين برجستگی دارند و نمايان میباشند برخلاف ساير افرادكه در حكم سنگريزهها بر روی صفحه تاريخ به شمار میروند كه انسان در هماننقطه بالخصوص اگر بايستد و مطالعه كند آنها را میبيند و بعضيها هماينقدر ريز و كوچكند كه اصلا ديده نمیشوند . مثلا اسكندر و ناپلئون و نادر و شاه اسماعيل و امثال اينها افراد بزرگو برجسته تاريخند همانطوری كه انبياء بزرگ و اولياءپاورقی : 1 - [ ترجمه : تمامی مشكلات و گرفتاريهائی كه بر تاريخ اسلامی گذشتهاست ، در عقيده باشد يا سياست ، ما را رسد كه سرچشمه آن را در حوادثصدر تاريخ بيابيم ] . |