روح و واقعيت انسان مبدل به او بشود . حكماء اسلامی در اين زمينه سخنان فراوان و بسيار جالبی دارند كه اكنونمجال بحث در آنها نيست . اينجا با يك رباعی عارفانه در اين زمينه سخنرا كوتاه میكنيم :
خوديابی و خدايابی باز يافتن خود ، علاوه بر اين دو جهت ، يك شرط ديگر هم دارد ، و آنشناختن و باز يافتن علت و خالق و موجد خود است . يعنی محال است كهانسان بتواند خود را جدا از علت و آفريننده خود به درستی درك كند وبشناسد . علت واقعی هر موجود مقدم بر وجود او است از خودش به خودشنزديكتر است . « و نحن اقراب اليه من حبل الوريد ( 1 ) و اعلموا ان الله يحول بينالمرء و قلبه »( 2 ) . عرفای اسلامی روی اين مطلب تكيه فراوان دارند كه معرفه النفس و معرفهالله از يكديگر جدا نيست شهود كردن نفس ، آن چنانكه هست كه به تعبيرقرآن " دم الهی " است ملازم است با شهود ذات حق . عرفا حكما را درپاورقی : 2 - سورهق آيه . 16 1 - سوره انفال آيه . 24 |