حقوق ديگران و تجاوز نكردن به حدود و حقوق آنهاست ، اما جود اينست كه‏
آدمی با دست خود حقوق مسلم خود را نثار غير می‏كند ، آن كه عدالت می‏كند
به حقوق ديگران تجاوز نمی‏كند و يا حافظ حقوق ديگران است از تجاوز و
متجاوزان ، و اما آنكه جود می‏كند فداكاری می‏نمايد ، و حق مسلم خود را به‏
ديگری تفويض می‏كند پس جود بالاتر است .
واقعا هم اگر تنها با معيارهای اخلاقی و فردی بسنجيم مطلب از اين قرار
است ، يعنی جود بيش از عدالت معرف و نشانه كمال نفس و رقاء روح‏
انسان است ، اما . . .
ولی علی ( ع ) برعكس نظر بالا جواب می‏دهد . علی ( ع ) به دو دليل‏
می‏گويد عدل از جود بالاتر است ، يكی اينكه :
« العدل يضع الامور مواضعها و الجود يخرجها من جهتها » .
يعنی " عدل جريانها را در مجرای طبيعی خود قرار می‏دهد . اما جود
جريانها را از مجرای طبيعی خود خارج می‏سازد " . زيرا مفهوم عدالت اين‏
است كه استحقاقهای طبيعی و واقعی در نظر گرفته شود و به هر كس مطابق‏
آنچه به حسب كار و استعداد ، لياقت دارد داده شود ، اجتماع حكم ماشينی‏
را پيدا می‏كند كه هر جزء آن در جای خودش قرار گرفته است . و اما جود
درست است كه از نظر شخص جود كننده كه مايملك مشروع خويشرا به ديگری‏
می‏بخشد فوق‏العاده با ارزش است ، اما بايد

111