تهذيب انسانها و شوق آنها به پاكی و طهارت و آزادی معنوی و نجات از
اسارت چه بوده است ؟
اين كلمات ، كلمات رائجی است كه در زبان عموم خاصه آنان كه چهره‏
اندرزگو به خود می‏گيرند جاری است ، اما منظور همه افراد از اين كلمات‏
يكسان نيست ، گاهی مفهومهای افراد از اين كلمات در جهتهای متضاد است و
طبعا نتيجه گيريهای متضاد از آنها می‏شود .
از اينرو لازم است اندكی به تفصيل درباره اين عناصر از نظر مكتب خاص‏
علی ( ع ) گفتگو كنيم . سخن خود را از تقوا آغاز می‏كنيم :

تقوا :

تقوا از رائجترين كلمات نهج البلاغه است . در كمتر كتابی مانند نهج‏
البلاغه بر عنصر تقوا تكيه شده است ، و در نهج البلاغه به كمتر معنی و
مفهومی به اندازه تقوا ، عنايت شده است . تقوا چيست ؟
معمولا چنين فرض می‏شود كه تقوا يعنی " پرهيز كاری " و به عبارت ديگر
تقوا يعنی يك روش عملی منفی ، هر چه اجتنابكاری و پرهيزكاری و كناره‏
گيری بيشتر باشد تقوا كاملتر است .
طبق اين تفسير اولا تقوا مفهومی است كه از مرحله عمل انتزاع می‏شود ،
ثانيا روشی است منفی ، ثالثا هر اندازه جنبه منفی شديدتر باشد تقوا
كاملتر است .
به همين جهت متظاهران به تقوا برای اينكه كوچك -

200