حفظ حقوق مردم را می‏خواهد . تو را نرسد كه به استبداد و دلخواه در ميان‏
مردم رفتار كنی .
در بخشنامه‏ای كه برای مامورين جمع آوری ماليات نوشته است پس از چند
جمله موعظه و تذكر می‏فرمايد :
" « فانصفوا الناس من انفسكم و اصبروا لحوائجهم فانكم خزان الرعيه و
وكلاء الامه و سفراء الائمه » " ( 1 ) .
به عدل و انصاف رفتار كنيد ، به مردم درباره خودتان حق بدهيد ،
پرحوصله باشيد و در بر آوردن حاجات مردم تنگ حوصلگی نكنيد كه شما
گنجوران و خزانه داران رعيت ، و نمايندگان ملت و سفيران حكومتيد .
در فرمان معروف ، خطاب به مالك اشتر می‏نويسد :
" « و اشعر قلبك الرحمه للرعيه و المحبه لهم و اللطف بهم و لا تكونن‏
عليهم سبعا ضاريا تغتنم اكلهم ، فانهم صنفان ، اما اخ لك فی الدين او
نظير لك فی الخلق » " .
در قلب خود استشعار مهربانی ، محبت و لطف به مردم را بيدار كن ،
مبادا مانند يك درنده كه دريدن و خوردن را فرصت می‏شمارد رفتار كنی كه‏
مردم تو يا مسلمانند و برادر دينی تو و يا غير مسلمانند و انسانی مانند
تو . . . " « و لا تقولن انی مؤمر آمر فاطاع فان ذلك ادغال فی القلب و
منهكه للدين و تقرب من الغير » " . مگو من اكنون بر آنان مسلطم ، از من‏

پاورقی :
1 - نهج البلاغه بخش نامه‏ها ، نامه . 51

132