آغازی تقدم دارد . تقدم ذات حق بر زمان و بر هر نيستی و بر هر آغاز و ابتدائی يكی ازلطيفترين انديشههای حكمت الهی است و معنی ازليت حق فقط اين نيست كهاو هميشه بوده است . شك نيست كه هميشه بوده است ، اما هميشه بودنيعنی زمانی نبوده كه او نبوده است . ازليت حق فوق هميشه بودن است ،زيرا " هميشه بودن " مستلزم فرض زمان است ، ذات حق علاوه بر اينكه باهمه زمانها بوده است بر همه چيز ، حتی بر زمان تقدم دارد و اين استمعنی " ازليت " او . از اينجا معلوم میشود كه تقدم او نوعی ديگر غيراز تقدم زمانی است . « الحمد لله الدال علی وجوده بخلقه و بمحدث خلقه علی ازليته وباشتباههم علی ان لا شبيه له لا تستلمه المشاعر و لا تحجبه السواتر » (1) .سپاس خدايرا كه آفرينش دليل بر هستی او و حدوث مخلوقاتش دليل برازليت او و مانند داشتن مخلوقاتش دليل بر بيمانندی او است . از حواسپنهان است و دست حواس به دامن كبريائيش نمیرسد ، و در عين حالهويداست و هيچ چيزی نمیتواند مانع و حاجب و پرده وجودش شود .يعنی او هم پيداست و هم پنهان است ، او در ذات خود پيدا است ، امااز حواس انسان پنهان است ، پنهانی او از حواس انسان از ناحيه محدوديتحواس است نه از ناحيه ذات او . پاورقی : 1 - خطبه . 150 |
