زيادی است و از سطح اين مقاله بيرون است ما از ورود در آن خودداری‏
می‏كنيم .
اجمالا همين قدر می‏گوئيم كه خود را شهود كردن هرگز از شهود خالق جدا
نيست و اين است معنی جمله معروف رسول اكرم كه مكرر به همين مضمون از
علی ( ع ) نيز رسيده است . « من عرف نفسه عرف ربه »
و اينست معنی سخن علی ( ع ) در نهج البلاغه كه وقتی كه از آن حضرت‏
سؤال كردند :
هل رايت ربك ؟ آيا پروردگار خود را ديده‏ای ؟ در پاسخ فرمود :
« ا فاعبد ما لا اری » ؟ آيا چيزی را كه نمی‏بينم عبادت می‏كنم ؟
آنگاه چنين توضيح داد :
« لا تراه العيون بمشاهده العيان و لكن تدركه القلوب بحقايق الايمان »
( 1 ) .
او هرگز با چشم ديده نمی‏شود ولی با دلها با ايمانهای واقعی شهودی او را
درك می‏كنند .
نكته بسيار جالبی كه از تعبيرات قرآن كريم استفاده می‏شود اينست كه‏
انسان آنگاه خود را دارد و از دست نداده كه خدا را داشته باشد . آنگاه‏
خود را به ياد دارد و فراموش نكرده كه از خدا غافل نباشد و خدا را
فراموش

پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، خطبه . 177

301