پارچه‏ای كه قصاب يا لبنياتی يا كبابی دم دستش دارد حداقل روزی يك بار
با صابون شسته شود . لبنياتی موظف است شبانه‏روزی يك بار ظرفی كه شير
يا ماست خود را در آن ظرف می‏ريزد و می‏فروشد بشويد . اگر حصار شهر خراب‏
می‏شد وظيفه دايره حسبه بود كه آنرا بسازد . اگر شهر از لحاظ آب در مضيقه‏
قرار می‏گرفت وظيفه دايره حسبه بود كه آب كافی تهيه كند . و از اين قبيل‏
امور كه معمولا در زمان ما اين كارها را شهرداريها انجام می‏دهند .
ولی وظيفه دائره حسبه منحصر به اين كارها نبود ، بسياری از كارها را كه‏
امروز وظيفه شهربانی شمرده می‏شود آنروز محتسبين انجام می‏دادند . مثلا آنها
بودند كه با روزه‏خواری و می‏خوارگی و تظاهر و تجاهر به فسق مبارزه می‏كردند
. بسياری از كارها و وظائف آنروز محتسبين ، امروز به كلی به زمين مانده‏
است و هيچكس انجام نمی‏دهد مثل نظارت بر مساجد و منابر كه مثلا واعظ
حديث دروغی نخواند ، مردم را به بدعتی دعوت نكند ، يا خود آرائی در
منبر نكند و نخواهد از زنان دلربائی كند . اين كارها چون وظيفه سازمان‏
روحانيت است و مستقيما ربطی به كارهای حكومت و دولت ندارد به كلی‏
متروك و زمين مانده است .
غرض اينست كه آنطوری كه جرجی زيدان می‏گويد كه دائره احتساب همان‏
كارهائی كه شهرداريهای امروز انجام می‏دهند انجام می‏داده درست نيست ،
دائره احتساب چون اساس و ريشه‏اش همان اصل مقدس امر به معروف و نهی‏
از منكر بوده اختصاص به عمليات شهرداری نداشته است .

74