" رب " تعبير شده : مردم را به راه پروردگارت بخوان ، آن راهی كهمردم بايد پرورش داده شوند و تربيت شوند به آن راه . مردم را بخوان .با چه وسيله ؟ به وسيله حكمت . حكمت يعنی سخن متقن و محكم كه قابل خدشهو تشكيك نيست ، و به اصطلاح منطقيين و حكما يعنی سخنی كه مقدماتش صد درصد يقينی است . يعنی مردم را به راه پروردگارت بخوان و با برهان وحكمت و علم صد در صد خالص و عقل خالص . مفسرين گفتهاند دعوت كردن به وسيله حكمت و برهان و دليل عقلی و علمیبرای يك دسته خاص است كه استعداد آن را دارند . « و الموعظة الحسنة »يعنی مردم را به راه پروردگارت بخوان به وسيلهموعظه خوب و پند و اندرزهای دلپسند . بعضی از مردم استعداد بيان عقلی وعلمی ندارند ، اگر مسائل علمی برای آنها طرح شود گيج میشوند . راه هدايتآنها پند و اندرز است . با تمثيل و قصه و حكايت و هر چيزی كه دل آنانرا نرم كند بايد آنها را هدايت كرد . سر و كار موعظه و اندرز با دل است، و اما سر و كار حكمت و برهان با مغز و عقل و فكر است . اكثريت مردمدر مرحله دل و احساساتند نه در مرحله مغز و عقل و فكر . « و جادلهم بالتی هی احسن »اگر با كسی روبرو شديد كه غرضش كشفحقيقت نيست ، غرضش اين نيست كه حقيقتی را بفهمد ، آمده برای مجادله وحرف زدن و ايراد گرفتن ، در كمين است يك كلمهای بشنود آنرا مستمسكقرار دهند و هو كند و مجادله نمايد ، تو هم با اينچنين شخصی مجادله كن .اما تو به نحو احسن مجادله كن ، در مجادله از راه حق و حقيقت خارج نشو ،در مجادله بیانصافی نكن ، حق كشی نكن ، دروغ به كار نبر ، و امثال اينها. |