متفاوت است . تفاوت انسان [ با فرشته يا حيوان ] به دليل همان تركيب ذاتش است كهدر قرآن آمده است : " « انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج نبتليه »" (1 ) ما انسان را از نطفهای آفريديم كه در آن مخلوطهای زيادی وجود دارد .مقصود اين است كه استعدادهای زيادی به تعبير امروز در ژنهای او هست . [بعد میفرمايد ] : انسان به مرحلهای رسيده است كه ما او را مورد آزمايشقرار میدهيم اين خيلی حرف [ مهمی ] است يعنی به حدی از كمال رسيده كهاو را آزاد و مختار آفريديم و لايق و شايسته تكليف و آزمايش و امتحان ونمره دادن ، قرار داديم . " « انا خلقنا الانسان من نطفة امشاج »" [انسان را از ] نطفهای كه مجموعی از مشجها يعنی استعدادهای گوناگون وتركيبات گوناگون است ، خلق كرديم و به همين دليل او را در معرض امتحانو آزمايش و پاداش و كيفر و نمره دادن قرار داديم ، ولی موجودهای ديگرچنين شايستگی را ندارند . " « فجعلناه سميعا بصيرا 0 انا هديناه السبيلاما شاكرا و اما كفورا » " ( 2 ) . از اين بهتر و زيباتر ، آزادی واختيار انسان و ريشه و مبنای آن را نمیشود بيان كرد : او را مورد آزمايشقرار داديم ، راه را به او نمايانديم ، آن وقت اين خود اوست كه بايدراه خويشتن را انتخاب كند . بنابراين ، از اين بيان قرآن معلوم میشود كه " كامل انسان " به دليلهمين " امشاج بودن " ، با " كامل فرشته " فرق میكند . پاورقی : . 1 سوره انسان ، آيه . 2 . 2 سوره انسان ، آيات 2 و . 3 |