اطراف اين مطلب توضيح دهيم .
در آنچه كه تزكيه نفس ناميده می‏شود ، با " خود " كه در عربی به آن‏
" نفس " گفته می‏شود مبارزه می‏شود ، می‏گويند : " جهاد با نفس " .
حتی " نفس " به عنوان يك دشمن درونی برای انسان تلقی می‏شود ، چنانكه‏
سعدی می‏گويد :

تو با دشمن نفس هم خانه‏ای

چه دربند پيكار بيگانه‏ای

اين تعبير اقتباس از كلام مقدس نبوی است كه فرمود : " « اعدی عدوك‏
نفسك التی بين جنبيك » " ( 1 ) خطرناكترين دشمنان تو همان نفس خودت‏
است كه در ميان دو پهلويت قرار گرفته است . سعدی در گلستان می‏گويد :
از عارفی معنی اين حديث را پرسيدند كه چرا پيغمبر فرمود : « اعدی عدوك‏
نفسك » نفس خودت از همه دشمنها با تو دشمنتر و از همه نسبت به تو
خطرناكتر است ؟ آن مرد عارف اينطور جواب داد : برای اينكه اگر تو به‏
هر دشمنی نيكی كنی و آنچه می‏خواهد به او بدهی با تو دوست گردد ، الا نفس‏
كه هرچه بيشتر خواسته‏هايش را به او بدهی با تو دشمن‏تر می‏گردد .
پس به چشم يك دشمن به نفس نگاه كرده‏اند و اين نفس همان " خود "
است ، می‏گوئيم : " نفس پرستی " يا " خودپرستی " .
حال می‏خواهيم اين مطلب را بشكافيم ، ببينيم كه اين خود يا خودخواهی ای‏
كه گفته می‏شود بد است ، چيست .

پاورقی :
. 1 محجةالبيضاء ، ج 5 ، ص . 6

217