بيشتر از ما و شما خدا را میشناسد ، چندين هزار سال هم خدا را عبادتكرده است . قرآن به ما میگويد به ملائكه ايمان بياوريد . آيا شيطان ،ملائكه را میشناسد يا نه ؟ سالها ، بلكه هزارها سال با ملائكه هم صف بودهو در يك كلاس كار میكردهاند ، از من و شما ، جبرئيل را بهتر میشناسد .پيغمبران را چطور ؟ آيا پيغمبران را میشناسد و میداند كه اينها پيغمبرنديا نه ؟ همه را از ما بهتر میشناسد . معاد را چطور ؟ خودشهميشه با خداراجع به قيامت صحبت میكند ، معاد را هم كاملا میشناسد ولی در عين حالچرا قرآن ، شيطان را كافر میخواند ؟ میفرمايد : « و كان من الكافرين » (1 ) . اگر ايمان آنچنانكه فلاسفه گفتهاند فقط شناخت میبود ، شيطان بايداول مؤمن باشد ولی شيطان ، مؤمن نيست . چون او شناسنده جاحد است ، يعنیمیشناسد ولی در عين حال عناد و مخالفت میورزد ، در مقابل حقيقتی كهمیشناسد ، تسليم نيست ، گرايش به آن حقيقت ندارد ، علاقه به آن حقيقتندارد ، حركت به سوی آن حقيقت ندارد . پس ايمان ، فقط شناخت نيست .پس اينكه بسياری از حكمای ما در [ تفسير ] اين سوره مباركه كه میفرمايد: " « و التين و الزيتون 0 و طور سينين 0 و هذا البلد الامين 0 لقد خلقناالانسان فی احسن تقويم 0 ثم رددناه اسفل سافلين 0 الا الذين امنوا و عملواالصالحات »" ( 2 ) میگويند : " « الا الذين امنوا »" يعنی حكمتنظری و " « عملوا الصالحات »" يعنی حكمت عملی ، صحيح نيست . چيزیبالاتر از حكمت نظری در " « الا الذين امنوا »" پاورقی : . 1 سوره ص ، آيه . 74 . 2 سوره تين ، آيات 1 تا . 6 |