تعديل خود خواهىها بر اساس جبر تكنولوژى ناآگاه از عناصر تمدن واقعى نيست
امروزه وقتى كه قدم بيك جامعه مغرب زمين يا مشرق زمين ميگذاريد كه داراى نمودهاى تمدن اصطلاحى است ، نظم و ترتيب را در همه جا حكمفرما مىبينيد . كارگاهها ، آموزشگاهها ، مراكز نقل و انتقال ، موزهخانهها ،
راهروهاى زير زمينى ، ادارهها ، مراكز ارتشى ، معابد ، فروشگاهها ، همه جا و در هر شرايطى نظم دقيق در جريان است ، بطوريكه گوئى در آن مراكز و
[ 181 ]
جايگاهها انسانى با « ميخواهم شخصى » وجود ندارد . بدون ترديد اين نظم و منفى شدن « ميخواهم شخصى » ناشى از تعديل خود خواهى است ، و ليكن كدامين تعديل ؟
و با كدامين عامل ؟ نخست عامل تعديل را متذكر ميشويم ، سپس چگونگى تعديل خود بخود روشن ميگردد . عامل اين تعديل تكنولوژى بمعناى وسيع آن است كه در همه شئون انسانهاى امروزى حاكميت مطلق دارد . تكنولوژى چيست ؟
تكنولوژى بطور ساده عبارتست از مواد و پديدهها و اشكال صنايع ماشينى كه از آگاهى و آزادى و ارزشها و عدالت و تاريخ و لذت و الم بشرى بر كنار است .
اين غول ناآگاه كه زائيده شده از فرشته مقدس علم است ، در گذرگاه قرون و اعصار بعنوان آرمانى در لابلاى سطوح روانى انسانها وجود داشته و با كلماتى مانند رفاه و آسايش و ترقى و تكامل در جهان هستى ابراز ميشده است .
بعقيده ما اكنون هم تكنولوژى كه فرزند مشروع علم است ، امتياز مزبور را از دست نداده است و بزرگترين نعمت الهى است كه خداوند به وسيله مغزهاى بشرى براى انسانها عنايت فرموده است . آنچه كه باعث حسرت و تأسف و بدبختى انسانهاى امروزى گشته است ، نه علم است و نه هنر است و نه تكنولوژى ،
بلكه ادامه بيش از حد بيمارى خود خواهىها است كه در جنگ جهانى اول و دوم ،
همه جوامع را تا پرتگاه مرگ رسانيد ، با اين حال خود خواهان كه خود را گردانندگان تمدن ناميدهاند ، به خود نيامدند و روزبروز به بستن دست و پاى انسانها با زنجير پولادين تكنولوژى افزودند و تكنولوژى را به شكلى از وسيله انتقال اراده عدهاى از گردانندگانش در آوردند كه تا حد تعيين سرنوشت و كيفيت و كميت حيات انسانها و آگاهىها و ارزشهاى آنان دست به كار شده است . اينست آن تعديل خود خواهى كه نه خودى را براى انسانها باقى گذاشته است و نه خواستن آن خود را . مفهوم واقعى از « خود بيگانگى » از همين تعديل جبرى خود و خود خواهى سر چشمه ميگيرد .
[ 182 ]
