كرد - سوء نيتی نداشتهاند ، فقط روی قشری فكر كردن و متعبد مابانه فكركردن ، مسلمانان را به اين روز انداختند . اين بود كه برای اسلام دومصيبت پيش آمد : يكی مصيبت سوء نيت در اجرا و تنفيذ ، كه از همان اوايل در اثر قرارنگرفتن چرخ خلافت روی محور اصلی خود ، به صورت تفضيل نژاد عرب بر غيرعرب و تفضيل قريش بر غير قريش و به صورت آزاد گذاشتن دست عدهای درحقوق و اموال و محروم كردن عده ديگر پيش آمد ، و قيام علی ( ع ) درخلافت بيشتر برای مبارزه با اين انحراف بود و بالاخره هم منجر به شهادتششد ، و بعد هم در زمان معاويه و ساير خلفا شدت يافت . مصيبت ديگر از طرف عدهای قشری ماب و متعبد ماب وارد شد كه روی يكسلسله افكار خشك ، به يك نوع توضيحها و تفسيرهای كج و معوج پرداختند كهآثارش هنوز هم باقی است . ريشه كلامی توضيح اينكه اين اصل اجتماعی يك ريشه كلامی دارد . علم كلام از نيمه دومقرن اول هجری پيدا شد ، عدهای به بحث در اصول دين و به مباحث مربوط بهتوحيد و صفات خداوند و تكليف و معاد پرداختند . اينها به نام متكلمينخوانده شدند . در اينكه چرا اينها به اين اسم خوانده شدند مورخين وجوهی ذكر كردهاند .بعضی گفتهاند علت اين بود كه مهمترين مسألهای كه فكر اينها را مدتیمشغول كرده بود ، بحث در حدوث و قدم قرآن مجيد بود كه كلام الله است .بعضی گفتهاند اينها خودشان اسم كلام را |