نظر كه علی ( ع ) قانع نبود كه به گذشته كاری نداشته باشد و از حال برایآينده شروع كند ، عطف به ما سبق میكرد و میگفت : " « إن الحق القديم لايبطله شیء » " . علی و استفاده از عنوان خلافت در آخر سخن ، قسمتهايی جزئی از كارهای شخصی و سخت گيريهايی كه برخودش در اين موضوع میكرد عرض میكنم . علی ( ع ) به هيچ وجه حاضر نبودنه خودش و نه كس ديگر از بستگانش و يارانش از عنوان خلافت سوءاستفاده كنند . حتی گاهی سوء استفاده هم حساب نمیشد ، فی الجمله اولويتیبه شمار میرفت ، آن هم اولويتی كه ديگران درباره او قائل میشدند ، نهخودش . اگر به بازار میرفت كه چيزی بخرد كوشش میكرد كسی را پيدا كندكه او را نشناسد كه او خليفه اميرالمؤمنين است ، برای آنكه مبادا ملاحظهاو را بكند و بين او و ديگران فرق بگذارد . همين قدر هم حاضر نبود ازعنوان خودش استفاده بكند . مناصب اجتماعی از نظر كسی كه واقعا وظيفه خودش را انجام دهد و نخواهداز عنوان خودش استفاده بكند نبايد گفت حق است ، بايد گفت تكليف است. فرق است بين حق و تكليف . حق يعنی استفاده و بهره ، تكليف يعنیوظيفه . اگر ما سوء استفادهها را از مناصب اجتماعی بگيريم آن وقتمیبينيم نمیتوانيم عنوان حق به آنها بدهيم ، بايد عنوان تكليف به آنهابدهيم . آن وقت است كه اگر بخواهيم درباره بعضی مناصب بحث كنيم كهآيا شامل فلان دسته و فلان صنف میشود ، بايد بگوييم آيا اين تكليف شاملآنها |