بكنند ، البته در اين صورت تدريجا به هدف و مطلوب خود خواهند رسيد ." « إن الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما بأنفسهم »" ( 1 ) سنت الهیاين است كه مادامی كه مردمی وضع و حالت خود را در آنچه به خودشان مربوطاست تغيير ندهند ، خداوند سرنوشت آنها را تغيير نمی دهد . در احاديثمعتبره وارد شده است : " « لتأمرن بالمعروف و لتنهن عن المنكر أو ليسلطن الله عليكم شراركم، فيدعو خياركم فلا يستجاب لهم » " ( 2 ) . ( بايد امر به معروف و نهی از منكر كنيد ، و گرنه بدان شما بر شمامسلط خواهند شد و آنگاه نيكان شما دعا میكنند و دعاهای آنها مستجابنخواهد شد ) . در حقيقت ، اين گونه دعاها نيز بر خلاف سنت تكوين و تشريع است .همين طور است آدمی كه عمل نمی كند و تنها به دعا میپردازد . او نيزكاری بر خلاف سنت تكوين و تشريع میكند . اميرالمؤمنين ( ع ) میفرمايد :" « الداعی بلا عمل كالراعی بلا وتر » " ( 3 ) يعنی آن كه عمل نمی كند ودعا میكند ، مانند كسی است كه با كمانی كه زه ندارد میخواهد تيراندازیكند . يعنی عمل و دعا مكمل يكديگرند ، دعای بدون عمل اثر ندارد . پاورقی : . 1 رعد ، . 11 . 2 كافی ، ج 5 ، و در آن أو ليستعملن عليكم » است . . 3 بحار اعنوار ، ج 93 ، ص . 312 |