میداد . در جای ديگر متصوفه را میبينيم كه به حضور آن حضرت رفت و آمد و سؤالو جواب میكردند كه نمونه مختصری از آن را قبلا عرض كردم . زمان امام صادق ( ع ) زمانی بود كه برخورد افكار و آراء و جنگ عقايدشروع شده بود و ضرورت ايجاب میكرد كه امام كوشش خود را در اين صحنه واين جبهه قرار دهد . هميشه بايد در اين گونه امور به اثر كار توجه داشت: سيدالشهداء ( ع ) دانست كه شهادتش اثر مفيد دارد ، قيام كرد و شهيدشد و اثرش هنوز هم باقی است ، امام صادق ( ع ) فرصت را برای تعليم وتأسيس كانون علمی مناسب ديد ، به اين كار همت گماشت . بغداد كه كانونجنبش علمی اسلامی صدر اسلام است در زمان امام صادق ( ع ) بنا شد . ظاهراايشان آخر عمر سفری به بغداد آمده است . اثر امام صادق ( ع ) است كهمیبينيم شيعه ، در مقدم ساير فرق ، در علوم اسلامی پيشقدم و مؤسس شد و يالااقل دوش به دوش ديگران حركت كرد و در همه رشتهها از ادب و تفسير وفقه و كلام و فلسفه و عرفان و نجوم و رياضی و تاريخ و جغرافی كتابها نوشتو رجال بزرگ بيرون داد و عالیترين و نفيسترين آثار علمی را به جهانتحويل داد . اگر امروز میبينيم اصلاح طلبانی ، به رسميت مذهب شيعه بعداز هزار سال اقرار و اعتراف میكنند به خاطر اين است كه شيعه يك مكتبواقعی اسلامی است و آثار شيعی در هر رشته نشان میدهد كه ديگر نمیتواناتهامات سياسی به آن بست . اين آثار مولود ايمان و عقيده است ، سياستنمیتواند اينچنين فقه يا اخلاق يا فلسفه و عرفان يا تفسير و حديثی به وجودآورد . رسميت امروز شيعه معلول طرز كار و |