کتابخانه الکترونيکي انهار

لحظاتی بعد قطعه قطعه خواهد شد ، در فرو رفتن به دريا و يا سقوط به دره‏
آزاد است ؟ بنابر نظريه ماديت جبری تاريخی ، شرايط اجتماعی مادی ،
محدود كننده انسان و جهت دهنده به او و سازنده وجدان و شخصيت و اراده و
انتخاب اوست و او در مقابل شرايط اجتماعی جز يك ظرف خالی و يك ماده‏
خام محض نيست ، انسان ساخته شرايط است نه شرايط ساخته انسان ، شرايط
پيشين مسير بعدی انسان را تعيين می‏كند نه انسان مسير آينده شرايط را .
بنابراين آزادی به هيچ وجه معنی و مفهوم پيدا نمی‏كند .
حقيقت اين است كه آزادی انسانی جز با نظريه " فطرت " ، يعنی اينكه‏
انسان در مسير حركت جوهری عمومی جهان با بعدی علاوه به جهان می‏آيد و پايه‏
اولی شخصيت او را همان بعد می‏سازد و سپس تحت تأثير عوامل محيط تكميل‏
می‏شود و پرورش می‏يابد ، قابل تصور نيست . اين بعد وجودی است كه به‏
انسان شخصيت انسانی می‏دهد تا آنجا كه سوار و حاكم بر تاريخ می‏شود و مسير
تاريخ را تعيين می‏كند . ما قبلا در بحث جامعه تحت عنوان " جبر يا
اختيار " درباره اين مطلب بحث كرده‏ايم و در آينده تحت عنوان " ابعاد
تاريخ " ، آنجا كه درباره نقش قهرمانان سخن می‏گوييم ، به توضيح بيشتر
خواهيم پرداخت .
آزادی انسان به مفهومی كه اشاره كرديم نه با قانون عليت منافات دارد
و نه با كليت مسائل تاريخی و قانونمندی تاريخ . اينكه انسان در عين‏
اختيار و آزادی و به موجب انديشمندی و اراده ، مسيری معين و مشخص و
غيرقابل تخلف در زندگی اجتماعی داشته باشد ، يعنی ضرورت بالاختيار ، جز
اين است كه ضرورتی كور و حاكم بر