و گمان ( 1 ) و امثال اين امور ياد می‏كند . اسراف و ترف و تنعم زدگی را
نيز از آن جهت مانع تلقی می‏كند كه خويهای حيوانی را تقويت و آدمی را
تبديل به يك بهيمه و يا يك درنده می‏نمايد . اين امور از نظر قرآن مانع‏
حركت و جنبش در جهت خير و صلاح و تكامل جامعه است .
از نظر تعليمات اسلامی ، جوانان از كهنسالان و درويشان از ثروتمندان‏
آمادگی بيشتری برای پذيرش دارند ، زيرا گروه اول به علت كمی سن و سال‏
هنوز بر فطرت از آلودگيهای روانی دور مانده‏اند و گروه دوم به علت دور
بودن از ثروت و رفاه .
ارائه شرايط و موانع به اين گونه و به اين شكل ، مؤيد آن است كه قرآن‏
مكانيسم تحولات اجتماعی و تاريخی را بيشتر روحی می‏داند تا اقتصادی و مادی‏
.

4 تعالی و انحطاط جوامع

هر مكتب اجتماعی ، علی‏القاعده درباره علل تعالی و ترقی اجتماعها و علل‏
انحطاط و انهدام آنها نظر می‏دهد . طرز اظهار نظر يك مكتب درباره اين‏
مطلب كه چه چيزهايی را عامل اساسی ترقی و يا عامل اساسی انحطاط می‏داند ،
بيانگر اين جهت است كه با چه ديدی به جامعه و تاريخ و جنبشهای تكاملی و
سيرهای نزولی می‏نگرد .

پاورقی :
. 1 انعام / . 116

234