ای مردم ! همانا آن چيزی كه عموم را در خود گرد می‏آورد و وحدت می‏بخشد
و سرنوشت مشترك به آنها می‏دهد خشنودی و خشم است .
( هرگاه مردمی به صورت جمعی به كاری كه واقع می‏شود - ولو به وسيله فرد
واحد - خشنود يا نا خشنود باشند ، همه يك حكم و يك سرنوشت پيدا می‏كنند
) .
" « و انما عقر ناقة ثمود رجل واحد فعمهم الله بالعذاب لما عموه‏
بالرضا : " ، فقال سبحانه " فعقروها فأصبحوا نادمين » " ( 1 ) .
خداوند عذاب خويش را به صورت جمعی بر عموم مردم ثمود فرود آورد ،
زيرا كه عموم مردم ثمود به تصميمی كه يك فرد گرفت خشنود بودند ، و آن‏
تصميم كه به مرحله عمل درآمد ، در حقيقت تصميم عموم بود . خداوند در سخن‏
خودش كار پی كردن را در عين اينكه وسيله يك فرد صورت گرفته بود به جمع‏
نسبت داد و گفت آن قوم پی كردند و نگفت فردی از آن قوم پی كرد .
اينجا نكته‏ای است كه خوب است يادآوری شود و آن اينكه خشنودی به‏
گناهی ، مادام كه صرفا خشنودی باشد و عملا شركت در آن گناه تلقی نشود ،
گناه شمرده نمی‏شود ، مثلا فردی گناه می‏كند و ديگری پيش از گناه و يا بعد
از آن از آن آگاه می‏شود و از آن خشنود می‏گرد د ، حتی خشنودی اگر به مرحله‏
تصميم برسد و به مرحله عمل نرسد باز هم گناه تلقی نمی‏شود ، مثل اينكه خود
فرد تصميم به يك گناه می‏گيرد ولی عملا به انجام نمی‏رسد . خشنودی آنگاه‏
گناه تلقی می‏شود كه نوعی شركت در تصميم گناه يك فرد و به نوعی مؤثر در
تصميم او و عمل او تلقی شود . گناهان اجتماعی از اين قبيل است .

پاورقی :
. 1 نهج‏البلاغه خطبه 199 ، و آيه در سوره شعرا / . 157

33