يگانگی يا چند گانگی جامعهها از نظر ماهيت طرح اين مسأله نيز - چنانكه قبلا اشاره شد - برای هر مكتب ضروری است ،زيرا با طرح اين مسأله است كه روشن میگردد آيا همه جامعههای انسانیمیتوانند تابع و پيرو يك ايدئولوژی باشند ، يا به تعدد و تنوع جامعههابايد ايدئولوژيها متنوع و متعدد باشد ، هر قومی و هر ملتی و هر تمدن وفرهنگی بايد ايدئولوژی خاص خود را داشته باشد ، زيرا ايدئولوژی عبارتاست از مجموع طرحها و راههايی كه جامعه را به سوی كمال و سعادتش رهبریمیكند ، و از طرفی میدانيم كه هر نوعی خواص و آثار و استعدادهای ويژهایدارد و كمال و سعادتی خاص خود او در انتظار اوست . هرگز كمال و سعادتاسب عين كمال و سعادت گوسفند يا انسان نيست . پس اگر جامعهها - كه فرض بر اصالت و عينيت آنهاست - همه دارای يكذات و يك طبيعت و يك ماهيت باشند ، |