بازگشت به راه راست ) بر آنها تسلط بخشيم و با ثروتها و نفرات مددكنيم و شما را از نظر عده بر آنها فزونی دهيم . ( به طور كلی ) اگر نيكیكنيد به خود نيكی كردهايد و اگر بدی كنيد به خود كردهايد ( يعنی سنت وقانون ما ثابت و لايتغير است ، كه در شرايطی به مردمی قوت و قدرت وعزت و استقلال میدهيم و در شرايطی آنها را زبون و ذليل ديگران میسازيم ). و آنگاه كه نوبت انتقام ديگر از شما ( در اثر بازگشت ديگر شما بهفساد و تباهی ) برسد ( بندگان ديگری قوی و جنگاور بر شما مسلط میكنيم )تا چهرههای شما را دژم نمايند و مانند نوبت اول داخل مسجد گردند و تا برهر چه تسلط يابند به سختی نابود سازند . اميد است باز هم خداوند ( اگربه راه راست باز گرديد ) رحمت خود را شامل حال شما گرداند و اگر شمابار ديگر به فساد باز گرديد ما به عقوبت و تسلط دشمن بر شما باز میگرديم. جمله اخير : " « و ان عدتم عدنا »" ( هر چه به تباهی باز گرديد مابه زبون ساختن شما به دست دشمن باز میگرديم ) با توجه به اينكه مخاطب ،قوم و امت است نه فرد ، كليت و سنت بودن قوانين حاكم بر جامعهها رامیرساند . جبر يا اختيار ؟ از جمله مسائل اساسی كه ميان دانشمندان بالخصوص در قرن اخير مطرح استمسأله جبر و يا اختيار فرد در مقابل جامعه ، به عبارت ديگر ، جبر واختيار روح فردی در مقابل روح جمعی است . اگر نظريه اول را در مسألهتركيب جامعه بپذيريم و تركيب جامعه را تركيب اعتباری محض بدانيم واصالت فردی كامل بينديشيم ، جای توهم هيچ گونه جبر اجتماعی نيست ، زيراجز فرد و قدرت و نيروی فردی قدرت و نيروی ديگری به نام قدرت جمعی وجودندارد كه بر |
